Όταν το παιδί απομακρύνει το ζευγάρι

Ένα μωρό, εκτός από ευτυχία, φέρνει μαζί του πολλή κούραση, νεύρα και καβγάδες ανάμεσα στο ζευγάρι.
Είναι μια ακόμα δύσκολη φάση, αλλά με υπομονή και σωστό χειρισμό θα καταφέρετε να την ξεπεράσετε.

Η Νικόλ είναι 34 χρονών και ο Γιάννης 36 έχουν αποκτήσει ένα κοριτσάκι που σήμερα είναι 4 μηνών. Γνωρίζονται από φοιτητές, και συνειδητά προχώρησαν στην απόκτηση του μωρού τους. Ενώ η σχέση τους ήταν πολύ καλή, τους τελευταίους μήνες έχουν απομακρυνθεί, δεν υπάρχει χρόνος για τους δυο τους. Όλη την ημέρα η Νικόλ ασχολείται με το μωρό και όταν είναι και ο Γιάννης τρέχει και ο ίδιος να κάνει κάποιες δουλειές, να κάνουν μπάνιο  μαζί το μωρό ή να το κρατήσει αυτός ώστε η Νικόλ να ξεκουραστεί. Η κούραση τους είναι μεγάλη και, όταν έχουν λίγο χρόνο, η προτεραιότητά τους είναι να κοιμηθούν. «Πού καιρός για μας», λέει η Νικόλ. «Είμαστε όμως χαρούμενοι με το μωρό μας», λένε με ένα στόμα. Κι αυτό είναι η μια πλευρά. Η άλλη αφορά τη σχέση τους, που -όπως συμβαίνει συχνά στα ζευγάρια όταν αποκτούν παιδί- μπορεί να αρχίσει να εμφανίζει σημάδια φθοράς και έλλειψης φροντίδας. Η ψυχολόγος κ. Αλεξάνδρα Καππάτου λύνει όλες τις απορίες μας για το πώς δημιουργούνται τα προβλήματα και μας δίνει πολύτιμες συμβουλές για να τα αντιμετωπίσουμε ή και να τα προλάβουμε!



Μια παλιά ρήση λέει πως «το παιδί ενώνει περισσότερο το ζευγάρι». Γιατί οι έρευνες αποδεικνύουν το αντίθετο;

Πράγματι για χρόνια τα ζευγάρια πίστευαν ότι ο ερχομός ενός παιδιού θα τους ενώσει, θα σταθεροποιήσει τη σχέση τους, θα δώσει νέα πνοή  και θα αποκαταστήσει τυχόν προβλήματα επικοινωνίας. Είναι μια μέθοδος που παραδοσιακά ακολουθούσαν -και ακολουθούν σε αρκετές περιπτώσεις και σήμερα- για να καλύψουν τα προβλήματα που υπήρχαν μεταξύ τους, ελπίζοντας ότι με την χαρά που προκαλείται από την άφιξη του παιδιού τους,  ίσως ξεπεραστούν οι δυσκολίες. Υπάρχει ένα ποσοστό ζευγαριών που εκτιμάται περίπου  από 18% έως 30%  που βιώνουν καλύτερη ποιότητα στη σχέση µετά τον ερχοµό του παιδιού. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ο ερχομός ενός παιδιού εκτός από την αναμφίβολη χαρά στο ζευγάρι, μπορεί να επιφέρει την απομάκρυνση και τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα να διογκωθούν. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, από την ωριμότητα των δυο συντρόφων, πόσο έτοιμοι είναι να γίνουν γονείς και να περάσουν από το «εγώ» στο «εμείς», την επικοινωνία που έχουν αναπτύξει στη σχέση τους, τα βιώματα που μεταφέρουν από τους δικούς τους γονείς, τις εμπειρίες τους  κλπ.. Είναι γνωστό  ότι ένα βρέφος απαιτεί φροντίδα, συνεχή επαγρύπνηση και ενασχόληση. Είναι πολύ  εύκολο λοιπόν για τη νέα μητέρα να απορροφηθεί από αυτό το ευχάριστο και συγκλονιστικό καθήκον και να παραμελεί άθελά της το σύντροφός της. Ενδεχομένως  ο ίδιος  νιώθει θεατής σε αυτήν την ιδιαίτερη συμβιωτική σχέση μητέρας βρέφους και, σε κάποιες περιπτώσεις  αντί να συμμετέχει αρχίζει να απομακρύνεται. Επιπλέον, οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας λειτουργούν αποτρεπτικά,  έτσι το ζευγάρι με παιδί δεν αφιερώνει χρόνο για τη σχέση. Με την γέννηση οι γονείς είναι σαν να γυρίζουν ένα διακόπτη, που λέει ότι είμαστε πια γονείς και ο εαυτός μας μπαίνει πίσω. Η νέα μητέρα νιώθει ότι αλλάζει, ότι δεν είναι επιθυμητή από το σύντροφό της, ενώ άνδρας, νιώθοντας  ότι έχει μεγαλύτερες ευθύνες να κλείνεται στον εαυτό του. Αν μάλιστα προϋπήρχαν προβλήματα στην μεταξύ τους επικοινωνία, ενδεχομένως αναδύονται και κυριαρχούν στη σχέση.

Στη σύγχρονη κοινωνία δεν υπάρχουν οι παραδοσιακοί ρόλοι στην οικογένεια,. Μήπως αυτό είναι και η αιτία του κακού;

Είναι γεγονός ότι οι ρόλοι των φύλων έχουν διαφοροποιηθεί. Σε αυτό συνετέλεσαν η είσοδος της γυναίκας στην ενεργό παραγωγή και η διεκδίκηση του δικαιώματός της για μόρφωση και εργασία, γεγονός που  επέφερε σημαντικές αλλαγές στην οικογένεια. Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στις σχέσεις των δυο φύλων. Σήμερα, όλο και περισσότερα ζευγάρια που αποφασίζουν να γίνουν γονείς, θεωρούν ότι η γέννηση και η φροντίδα ενός παιδιού αλλά και η διαπαιδαγώγησή του, αποτελούν κοινή υπόθεση και ευθύνη.  Πολλοί μπαμπάδες επιθυμούν να έχουν ουσιαστικό και ισότιμο ρόλο στην καθημερινή φροντίδα του παιδιού τους. Αν μάλιστα η σύντροφός τους είναι εργαζόμενη, τίθεται και η αναγκαιότητα του επιμερισμού της φροντίδας του βρέφους. Παρ’ όλες αυτές τις αλλαγές και την οικονομική συνεισφορά της γυναίκας στην οικογένεια, στη καθημερινή πρακτική οι μητέρες παρουσιάζονται επιφορτισμένες με πολλαπλούς ρόλους, το ρόλο της εργαζόμενης, της μητέρας, της συζύγου και της νοικοκυράς. Εξακολουθούν να  φέρουν την κύρια ευθύνη της ανατροφής των παιδιών και συνήθως οι άντρες περιορίζονται σε βοηθητικούς ρόλους όπως δρομολόγια παιδιών, διάβασμα κάποιων μαθημάτων, ορισμένες εργασίες στο σπίτι, ή κυρίως εξωτερικές δουλειές κλπ.  Αυτό δεν καταδεικνύει αντιστροφή του παραδοσιακού ρόλου των δυο φύλων, ωστόσο αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει μια  πιο ενεργή εμπλοκή του πατέρα  σε σχέση με το παρελθόν.

Ποια είναι τα πιο σημαντικά προβλήματα, που παρουσιάζονται συνήθως στις σχέσεις μετά τη γέννηση του μωρού;

Η γέννηση του παιδιού προϋποθέτει δυο γονείς ενωμένους,  που ο ένας θα στηρίζει τον άλλο, που θα έχουν στόχο και κοινό σκοπό την κάλυψη των αναγκών του βρέφους τους, που διαθέτουν την ωριμότητα να  αναδιαρθώσουν τη σχέση τους. Αυτό σημαίνει ότι το ζευγάρι θα περάσει σε μια νέα φάση, κάτι που συχνά επηρεάζει την σχέση τους. Οι εντάσεις, οι διαφωνίες, τα παράπονα, η γκρίνια, το ατέλειωτο κατηγορητήριο και  η έλλειψη ικανοποίησης του ενός από τον άλλο, αποτελούν μέρος της καθημερινότητας κάποιων ζευγαριών που συχνά τους οδηγούν στην απομάκρυνση και στην αποξένωση.  Αν, μάλιστα, προϋπήρχαν δυσκολίες στην επικοινωνία τους, η έλλειψη χρόνου και διάθεσης τις διογκώνει. Συχνά εμπλέκονται και άλλα πρόσωπα όπως οι γονείς του ζευγαριού και αυτό εντείνει τις εντάσεις. Να τονίσουμε, βέβαια, ότι δεν είναι απαραίτητο σε όλα τα ζευγάρια ότι θα υπάρξουν ένταση ή προβλήματα μετά την γέννηση του μωρού τους. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται ένα διάστημα προσαρμογής στο νέο ρόλο, το οποίο  μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Εξάλλου ο πρώτος χρόνος της ζωής του παιδιού είναι χρόνος γνωριμίας με τους γονείς του, οι οποίοι μαθαίνουν τις ανάγκες του και προσπαθούν να τις ικανοποιήσουν. Αν οι δυο γονείς έχουν κοινή αποστολή, είναι ενωμένοι και επιδιώκουν να εισπράττουν χαρά και ο ένας από τον άλλο τότε βρίσκονται στο σωστό δρόμο.


Ποια πρέπει να είναι η στάση του πατέρα απέναντι στη σύζυγό του;


Ο ρόλος του πατέρα είναι πάρα πολύ σημαντικός, τόσο κατά το διάστημα της κύησης της συντρόφου του όσο και μετά την γέννηση του παιδιού τους.  Η στήριξή του η ενθάρρυνση, αλλά και η συμμετοχή του στη νέα κατάσταση ενισχύουν το ρόλο του και  δημιουργούν ισορροπία στη σχέση τους. Η περίοδος της κύησης είναι πολύ σημαντική και η «παρουσία»  του επηρεάζει άμεσα τον ψυχισμό της εγκύου και εμμέσως και του εμβρύου. Αυτό πια επιβεβαιώνεται από πολυετείς έρευνες. Η συμβολή του συνεχίζεται  και με τον ερχομό του παιδιού τους στο κόσμο. Η χαρά της απόκτησης του παιδιού τους, που αποτελεί τεράστιο δώρο στη ζωή και των δυο, τους ενώνει και τους φέρνει πιο κοντά. Η έκφραση των συναισθημάτων προς την σύντροφό του, η υποστήριξή του, η κατανόηση της κούρασης της, η προθυμία να βοηθήσει πρακτικά  καθώς  και  η συμπαράσταση, είναι τα ζητούμενα από τις μητέρες.

Ποιος από τους δύο παραπονιέται περισσότερο;

Και οι δυο. Ο άνδρας βλέπει τη σύντροφό του να απομακρύνεται, να μην του δίνει τη σημασία και τη τρυφερότητα που έχει ανάγκη, να μην έχει διάθεση να τον πλησιάσει, ούτε να συζητήσουν. Η ερωτική τους ζωή περιορίζεται λόγω των νέων συνθηκών. Αν ο ίδιος στέκεται παρατηρητής στη σχέση βρέφους – μητέρας, τότε βγάζει τον εαυτό του απέξω και τα παράπονα είναι περισσότερα. Η γυναίκα, από την άλλη, παραπονείται που ο σύντροφός της δεν την καταλαβαίνει, δεν ασχολείται μαζί της, δεν τη στηρίζει, δεν ενδιαφέρεται με τις ανάγκες του βρέφους και δεν της δίνει την προσοχή που έχει ανάγκη σε αυτή την ευαίσθητη περίοδο. Παράλληλα αναρωτιέται αν την βρίσκει ελκυστική τώρα που έγινε μητέρα.

Είναι καλό να συζητούν τις διαφωνίες τους, ζητώντας βοήθεια και από το στενό περιβάλλον, φιλικό ή οικογενειακό;

Μια από τις προκλήσεις της νέας τους, διευρυμένης οικογένειας είναι να διατηρήσουν την συνοχή της σχέσης τους και να γεφυρώσουν τις διαφωνίες που είναι φυσικό να προκύπτουν. Όταν όμως διαπιστώνουν ότι τα προβλήματα τους δεν επιλύονται, είναι πιθανό να αναζητήσουν την γνώμη κάποιου φιλικού τους προσώπου,  το οποίο αναμφίβολα τους αγαπά και θα προτάξει την ενότητα της σχέσης τους. Επειδή, όμως, συχνά καταφεύγουν στους γονείς τους, ίσως η κατάσταση να εμπλέκεται περισσότερο,  γιατί δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Θα πρότεινα σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου οι διαφωνίες είναι επαναλαμβανόμενες και οι διαστάσεις των απόψεων οδηγούν σε συγκρούσεις, να αναζητούν την βοήθεια ενός ειδικού επαγγελματία Ψυχικής Υγείας, δηλαδή κάποιου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου.

Πόσο αλλάζει η ερωτική ζωή του ζευγαριού μετά τον ερχομό του παιδιού;

Η πίεση, το άγχος, η κούραση, η ευθύνη και η προσπάθεια μπορεί να ατονίσουν -τουλάχιστον τους πρώτους μήνες- το ερωτικό ενδιαφέρον του ενός προς τον άλλο. Όπως επιβεβαιώνεται και από μελέτες, η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού μετά την γέννηση του παιδιού τους επηρεάζεται αρνητικά για αρκετά μεγάλο διάστημα. Φυσικά, όλα αυτά εξαρτώνται από την ποιότητα της σχέσης και  το κατά πόσο οι δυο σύντροφοι προσπαθούν να τη διαφυλάξουν.

Μπορεί τα προβλήματα να ξεκινούν από το γεγονός ότι ο ένας γονιός «ζηλεύει» τη σχέση του άλλου με το παιδί;

Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν η μητέρα προσκολλάται στο παιδί και βγάζει ουσιαστικά το σύντροφό της  από το πεδίο του ενδιαφέροντός της. Επίσης, ο σύντροφος ενδέχεται να μην αντέχει να βλέπει το μωρό του να μονοπωλεί το ενδιαφέρον της και αντί να κατακτήσει το ρόλο του, να αποσυρθεί. 
Σε περίπτωση που προϋπήρχαν προβλήματα στη σχέση, το μωρό μπορεί να αποτελέσει τη «σωστική λέμβο» για τη μητέρα, η οποία να προσκολληθεί πάνω του με αποτέλεσμα ο σύντροφός της να βιώνει απέραντη μοναξιά και ζήλια. Η μητέρα μπορεί να νιώσει ζήλια, όταν διαπιστώνει ότι το παιδί της δείχνει μεγάλη αδυναμία στο πατέρα του, και να αισθανθεί ανασφάλεια για την επάρκεια του μητρικού της ρόλου.  Μη ξεχνάμε ότι καθένα μέλος του ζευγαριού μεταφέρει τις δικές του εμπειρίες και τα βιώματα όπως έχουν καταγραφεί ασυνείδητα μέσα του από την γονεϊκή του οικογένεια.

Τι μπορούν να κάνουν οι δυο σύντροφοι όταν ο ένας ή και οι δυο νιώθουν ότι  πιέζονται  μετά τη γέννηση του μωρού;

Πολλοί γονείς δεν αντέχουν  τη συνεχή κόπωση , τον περιορισμό της αυτοδιάθεσης και των επιθυμιών τους με συνέπεια να νιώθουν πίεση και εγκλωβισμό. Αν μάλιστα δεν υπάρχει κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης να αφήσουν για λίγο το μωρό, μπορεί να  νιώθουν ακόμη πιο πιεσμένοι.   Είναι, λοιπόν,  σημαντικό να συζητούν τα συναισθήματά τους και να βρίσκουν εναλλακτικές διεξόδους αποφόρτισης, όπως π.χ. κατόπιν συμφωνίας  να κάνουν κάποιες φορές εναλλάξ κάτι που τους αρέσει (να πάει ο ένας στο γυμναστήριο, ή ο άλλος να συναντήσει ένα φίλο). Αν βρεθεί ένα  άτομο που μπορεί να κρατήσει το μωρό, είναι καλό να ξεκινήσουν μικρές κοινές εξορμήσεις.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η σχέση έχει ήδη πρόβλημα και ο ερχομός ενός παιδιού μπορεί να την διαλύσει;

Υπάρχουν ενδείξεις, όπως συνεχείς διαφωνίες, προβλήματα στην επικοινωνία, έλλειψη κοινών στόχων, προσκόλληση κάποιου στη γονεϊκή του οικογένεια, αδυναμία διαχείρισης προβλημάτων της καθημερινότητας, απομάκρυνση των δυο συντρόφων κλπ

Μπορεί το ζευγάρι να προετοιμαστεί πριν από τον ερχομό του παιδιού, έτσι ώστε ν’ αντιμετωπίσει λιγότερες δυσκολίες;

Επειδή δεν γεννιέται κανείς γνωρίζοντας τη….συνταγή του τέλειου γονιού, ούτε φοιτά σε σχολή γονέων ώστε να εκπαιδευτεί  για το νέο του ρόλο, γίνεται αντιληπτό ότι το ζευγάρι πρέπει να προετοιμαστεί χωρίς καμιά βοήθεια. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να υπάρχουν τα εξής στοιχεία στο ζευγάρι:
•    Η κοινή επιθυμία για την απόκτηση ενός παιδιού
•    Η καλή επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ τους
•    Οι συζητήσεις για τις ευθύνες που θα αναλάβει ο καθένας στη σχέση, αλλά και για τις προσδοκίες που ο ένας έχει από τον άλλο.
•    Ο κοινός τρόπος αντίληψης της διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού.
•    Οι κοινές προσπάθειες  για την εξασφάλιση της ποιότητας της σχέσης τους.

Συμβουλές για ισορροπία στη ζωή και στη σχέση σας πριν και μετά το παιδί:
•    Προσδιορίστε τι προσδοκίες σας, και οι δυο σύντροφοι, πριν από τη γέννηση του παιδιού
•    Διατηρείτε ανοικτό κανάλι επικοινωνίας με το σύντροφό σας και φροντίστε να επιλύετε κάθε διαφωνία που προκύπτει στην καθημερινότητα
•    Ενισχύστε τη συντροφικότητα και φροντίστε να βρίσκετε έστω και λίγο χρόνο για τους δυο σας
•    Μοιραστείτε τις ευθύνες της οικογένειας
•    Μάθετε να συνεργάζεστε
•    Διατηρήστε την ερωτική σας ζωή
•    Ασχοληθείτε από κοινού με το παιδί
•    Μην επιτρέπετε την εμπλοκή τρίτων ατόμων στη σχέση σας