Η σχέση του κάθε παιδιού με τον γονιό του είναι μία σχέση μοναδική. Όταν η άνευ όρων αγάπη κυριαρχεί, όχι ως επιταγή αλλά ως βίωμα, τότε εκείνη αποτελεί μία ασπίδα προστασίας από όσα απειλούν τα παιδιά μας σήμερα. Ταυτόχρονα, εάν η αγάπη συνοδεύεται από υγιείς και εποικοδομητικές γονεϊκές στάσεις και συμπεριφορές, τότε η ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ευνοείται. Άλλωστε, σαν συγκοινωνούντα δοχεία, οι απόψεις, οι επιθυμίες και οι φόβοι των ίδιων των γονιών διαπερνούν τον παιδικό ψυχισμό. Πρόκειται για μια σιωπηλή και συνάμα παντοδύναμη επιρροή από τον γονιό προς το παιδί. Έτσι λοιπόν, για εσάς τους γονείς, προτείνουμε: * Μάθετε για τον κόσμο των παιδιών. Διαβάστε, ενημερωθείτε και συζητήστε με άλλους γονείς και ειδικούς για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού από τη γέννησή του έως την έναρξη του σχολείου. Αυτό θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε και να ανταποκριθείτε καλύτερα στους ταχείς ρυθμούς της ανάπτυξής του και στις νέες ανάγκες που συνεχώς προκύπτουν. * Εμπλακείτε συναισθηματικά κάθε στιγμή μαζί του. Προσπαθήστε να είστε παρόντες στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού κάθε στιγμή, είτε σας το ζητά ρητά είτε όχι. Η πολλή αγάπη ποτέ δεν έβλαψε. * Επιβραβεύστε την προσπάθειά του. Παρατηρήστε τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού σας και τις θετικές του συμπεριφορές, επιβραβεύοντάς το για την προσπάθειά του να κατακτήσει μία νέα δεξιότητα (π.χ. ομιλία, δημιουργία σχέσεων με συνομήλικα παιδιά), ανεξάρτητα από την έκβαση. Η επιβράβευση ενισχύει τη θετική συμπεριφορά. * Γίνετε θετικό μοντέλο συμπεριφοράς. Αν η δική σας συμπεριφορά επισκιάζεται από συναισθήματα φόβου, απειλής και ανασφάλειας, το πιθανότερο είναι να τα μεταφέρετε και στο παιδί σας, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στις επιρροές του περιβάλλοντός του τα πρώτα χρόνια της ζωής του. * Σεβαστείτε την προσωπικότητά του. Κάθε παιδί είναι μοναδικό. Αναγνωρίστε και εκτιμήστε τις ιδιαιτερότητές του, τις ανάγκες του, τις ενδεχόμενες δυσκολίες που μπορεί να παρουσιάσει, τις προτιμήσεις και τις επιλογές του. Αφήστε το ελεύθερο να εκφραστεί, δίχως ασυνείδητα να επιθυμείτε να διαμορφώσετε το δικό σας «ιδεώδες παιδί». * Μην το τιμωρείτε. Άλλο «ελέγχω» και άλλο «καθοδηγώ και πειθαρχώ». Η τιμωρία λέει στο παιδί τι δεν πρέπει να κάνει, δίχως να του μαθαίνει τι είναι καλό να κάνει, καλλιεργώντας του την υποταγή και όχι την ελευθερία της σκέψης. * Δημιουργήστε υγιή όρια. Οι προσδοκίες, οι απαιτήσεις και το πρόγραμμα που θέλετε να καθιερώσετε με το παιδί δεν πρέπει να αλλάζουν ανάλογα με τη διάθεσή σας. Όσο πιο σταθεροί είστε και όσο πιο δομημένο είναι το περιβάλλον στο οποίο το παιδί ζει, τόσο πιο εύκολα εκείνο θα μάθει τι να περιμένει από εσάς αλλά και από τη ζωή του. Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (Ρh.D) email: myrsi@hol.gr
Βλαβερή η τηλεόραση για τα νήπια
Οι γονείς πρέπει να περιορίσουν το χρόνο που τα νήπια ηλικίας μέχρι δύο ετών παρακολουθούν τηλεόραση, γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη από ό,τι ωφέλεια στην ανάπτυξή τους. Αυτή είναι η προειδοποίηση προς τους γονείς ενός κορυφαίου ειδικού σε ζητήματα που αφορούν το παιδί, του καθηγητή Δημήτρη Χρηστάκη, ερευνητή του Ινστιτούτου Ερευνών για τα Παιδιά του Σιάτλ και καθηγητή του πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ, σε μεγάλη του διεθνή έρευνα, που δημοσιεύεται στο παιδιατρικό περιοδικό "Acta Paediatrica". Ο κ. Χρηστάκης, εκφράζει επίσης τις επιφυλάξεις του και για τα εκπαιδευτικά ή ψυχαγωγικά DVD που απευθύνονται στα νήπια και ισχυρίζονται ότι είναι επωφελή γι΄ αυτά, παρά την έλλειψη των σχετικών επιστημονικών στοιχείων.
Μελετώντας 78 σχετικές έρευνες της τελευταίας 25ετίας, ο Έλληνας ερευνητής, διαπίστωσε ότι εννέα στα δέκα παιδιά κάτω των δύο ετών παρακολουθούν τακτικά τηλεόραση διεθνώς. Μερικά μάλιστα περνούν μέχρι και 40% του χρόνου που είναι ξύπνια, μπροστά από την τηλεόραση, παρόλο που καμία επιστημονική έρευνα δεν έχει αποδείξει μέχρι σήμερα ότι υπάρχουν οφέλη από αυτή την πρόωρη έκθεση ενός παιδιού στην επίδραση της τηλεόρασης. Αν και αρκετοί γονείς θεωρούν ότι η τηλεόραση κάνει καλό στον εγκέφαλο των νηπίων, γι΄ αυτό τα αφήνουν να βλέπουν με τις ώρες, οι ιατρικές μελέτες δεν έχουν επιβεβαιώσει κάτι τέτοιο.
Αντίθετα, σύμφωνα με άλλες μελέτες, η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων και DVD μπορεί να καθυστερήσει τη γλωσσική ανάπτυξη και το περιεχόμενο του λεξιλογίου. Τα νήπια τείνουν να μιμούνται αυτό που βλέπουν στην οθόνη, όμως μαθαίνουν καλύτερα από τις ζωντανές παρουσιάσεις, ενώ μια άλλη μελέτη διαπίστωσε μέτρια προβλήματα συγκέντρωσης της προσοχής στην ηλικία των επτά ετών σε όσα μικρά παιδιά έβλεπαν πολλή τηλεόραση πριν τα τρία τους χρόνια. Αρκετοί γονείς παραδέχονται ότι αφήνουν τα νήπια μπροστά από την τηλεόραση, επειδή χρειάζονται χρόνο για τους ίδιους, πράγμα που όσο κι αν είναι κατανοητό, πρέπει να αποφεύγεται κατά το δυνατό, σύμφωνα με τον έλληνα ερευνητή.
Ο κ. Χρηστάκης αποδίδει την αρνητική επίδραση της τηλεόρασης στο ότι εκθέτει τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των νηπίων σε μια σειρά από υπερβολικά ερεθίσματα, όπως φώτα που αναβοσβήνουν, συνεχείς αλλαγές σκηνών, απότομες ηχητικές αλλαγές κ.α., ενώ παράλληλα υποκαθιστά άλλες αναγκαίες δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι ή η επαφή με τους γονείς. Εδώ και τέσσερις δεκαετίες εκφράζονταν ανησυχίες για την επίδραση της τηλεόρασης στα νήπια, αλλά μόνο πρόσφατα διάφορες επιστημονικές μελέτες άρχισαν να παρέχουν εμπειρικά στοιχεία που να θεμελιώνουν αυτούς τους φόβους.
Μελετώντας 78 σχετικές έρευνες της τελευταίας 25ετίας, ο Έλληνας ερευνητής, διαπίστωσε ότι εννέα στα δέκα παιδιά κάτω των δύο ετών παρακολουθούν τακτικά τηλεόραση διεθνώς. Μερικά μάλιστα περνούν μέχρι και 40% του χρόνου που είναι ξύπνια, μπροστά από την τηλεόραση, παρόλο που καμία επιστημονική έρευνα δεν έχει αποδείξει μέχρι σήμερα ότι υπάρχουν οφέλη από αυτή την πρόωρη έκθεση ενός παιδιού στην επίδραση της τηλεόρασης. Αν και αρκετοί γονείς θεωρούν ότι η τηλεόραση κάνει καλό στον εγκέφαλο των νηπίων, γι΄ αυτό τα αφήνουν να βλέπουν με τις ώρες, οι ιατρικές μελέτες δεν έχουν επιβεβαιώσει κάτι τέτοιο.
Αντίθετα, σύμφωνα με άλλες μελέτες, η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων και DVD μπορεί να καθυστερήσει τη γλωσσική ανάπτυξη και το περιεχόμενο του λεξιλογίου. Τα νήπια τείνουν να μιμούνται αυτό που βλέπουν στην οθόνη, όμως μαθαίνουν καλύτερα από τις ζωντανές παρουσιάσεις, ενώ μια άλλη μελέτη διαπίστωσε μέτρια προβλήματα συγκέντρωσης της προσοχής στην ηλικία των επτά ετών σε όσα μικρά παιδιά έβλεπαν πολλή τηλεόραση πριν τα τρία τους χρόνια. Αρκετοί γονείς παραδέχονται ότι αφήνουν τα νήπια μπροστά από την τηλεόραση, επειδή χρειάζονται χρόνο για τους ίδιους, πράγμα που όσο κι αν είναι κατανοητό, πρέπει να αποφεύγεται κατά το δυνατό, σύμφωνα με τον έλληνα ερευνητή.
Ο κ. Χρηστάκης αποδίδει την αρνητική επίδραση της τηλεόρασης στο ότι εκθέτει τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των νηπίων σε μια σειρά από υπερβολικά ερεθίσματα, όπως φώτα που αναβοσβήνουν, συνεχείς αλλαγές σκηνών, απότομες ηχητικές αλλαγές κ.α., ενώ παράλληλα υποκαθιστά άλλες αναγκαίες δραστηριότητες, όπως το παιχνίδι ή η επαφή με τους γονείς. Εδώ και τέσσερις δεκαετίες εκφράζονταν ανησυχίες για την επίδραση της τηλεόρασης στα νήπια, αλλά μόνο πρόσφατα διάφορες επιστημονικές μελέτες άρχισαν να παρέχουν εμπειρικά στοιχεία που να θεμελιώνουν αυτούς τους φόβους.
25 κανόνες για να επικοινωνούμε καλύτερα με το μικρό μας - Δώστε χρόνο και ευκαιρία στο παιδί
Αργή, απλή και τονισμένη ομιλία στο επίπεδο του παιδιού
Όταν μιλάμε σε ένα νήπιο, προφέρουμε τις λέξεις αργά και καθαρά. Προσπαθούμε να τονίζουμε το ίδιο όλες τις συλλαβές, ώστε να μην ακούει το παιδί μέρος μόνο της λέξης.
Πάντα προσπαθούμε να κοιτάμε το παιδί στα μάτια. Ακόμα, είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε πως το παιδί μάς βλέπει την ώρα που μιλάμε και παρατηρεί τα χείλια μας, τις εκφράσεις μας.
Οι προτάσεις μας είναι καλό να έχουν μία λέξη παραπάνω από τις προτάσεις που μπορεί να φτιάξει το παιδί μας. Εάν το 18 μηνών μικρό μας προφέρει μερικές απλές λέξεις, προσπαθούμε να του μιλάμε με απλές προτάσεις που έχουν δύο λέξεις, όπως "νινί κοιμάται', 'έλα εδώ'κλπ. Το φυσιολογικό παιδί στα 3 του χρόνια χρησιμοποιεί καλά προτάσεις με τρεις λέξεις, συνήθως υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο. Εμπλουτίστε την κουβέντα βάζοντας επίθετα ή αντωνυμίες και φτιάχνοντας προτάσεις με τέσσερις λέξεις.
Δείξτε ενδιαφέρον και ενθουσιασμό
Το μη λεκτικό περίβλημα της ομιλίας μας έχει σημασία. Στα μικρά παιδιά αυθόρμητα μιλάμε πιο ζωντανά, με μια δραματοποίηση στη χροιά της φωνής, με χρωματικές αντιθέσεις και έμφαση στον τονισμό.
Κατανοήστε το εύρος της προσοχής που μπορεί να δώσει ένα παιδί σε κάθε ηλικία
Συχνά εκνευριζόμαστε με τις απότομες μεταπτώσεις του ενδιαφέροντος που δείχνει το παιδί. Πριν ακόμη πιάσει κάτι, σπεύδει να ασχοληθεί με κάτι άλλο. Είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε πόσο διαφορετικό εύρος προσοχής έχουν τα μικρά παιδιά. Τα βρέφη εστιάζουν σε κάτι στιγμιαία κατά τους πρώτους έξι μήνες, για μερικά δευτερόλεπτα κατά τους επόμενους έξι. Αποσπώνται από ό,τι κάνουν πολύ εύκολα αν υπάρχουν πολλά ερεθίσματα στο περιβάλλον τους. Αργότερα, η προσοχή των μικρών παιδιών είναι άκαμπτη, σα μέσα από κανάλι, σε εκείνο που κάνουν κάθε στιγμή. Δυσκολεύονται να αφοσιωθούν σε κάτι για παραπάνω από μερικά λεπτά, μπορούν συνήθως να παρακολουθήσουν ένα πράγμα τη φορα και αλλάζουν ενδιαφέρον πολύ γρήγορα, για τα δικά μας κριτήρια. Μόνο μετά τον τέταρτο χρόνο της ζωής αποκτά συνήθως το παιδί την ικανότητα να εστιάζει σε ένα παιχνίδι για παραπάνω από μερικά λεπτά και να παρακολουθεί δύο ή περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα.
Ακολουθήστε την κατεύθυνση της προσοχής του παιδιού σας
Το μικρό παιδί ασχολείται κυρίως με το τώρα και δεν θα σας ακούσει ιδιαίτερα αν του μιλάτε για ό,τι έγινε εχθές ή όσα θα γίνουν αύριο. Αν εστιάζει την προσοχή του σε ένα παιχνίδι, πχ ένα αυτοκινητάκι, ακολουθήστε το και μιλήστε για αυτό, τι ήχο κάνει, αν έχει πόρτα κλπ. Αφήστε στο παιδί την πρωτοβουλία. Όταν θέλετε να τραβήξετε την προσοχή του σε κάτι, κατεβείτε στο επίπεδό του, βεβαιωθείτε ότι σας κοιτάει, πείτε το όνομά του και έπειτα αυτό που θέλετε. Προσπαθήστε να δείτε τον κόσμο από τη δική του οπτική γωνία, με τα δικά του μάτια. Παρατηρήστε το παιδί για λίγο και φανταστείτε τι βλέπει, τι σκέφτεται, πως το εκφράζει. Σε γενικές γραμμές, κάντε ένα βήμα πίσω: μην προτρέχετε να επιβάλλετε τη βούληση σας και τον κόσμο σας. Μπείτε στο δικό του κόσμο, αφήστε το παιδί να πάρει πρωτοβουλία και απλώς εμπλουτίστε με το λόγο σας τη διαδρομή. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν εύκολα ό,τι ανακαλύπτουν από μόνα τους και δύσκολα ό,τι τους επιβάλλουμε.
Δώστε χρόνο και ευκαιρία στο παιδί να σκεφτεί και να αποκριθεί
Κάντε ένα ενδιαφέρον πείραμα: μαγνητοφωνήστε για δέκα λεπτά την επικοινωνία σας με το παιδί. Αν, ακούγοντας την κασέτα, διαπιστώσετε ότι μιλάτε μόνο εσείς και το παιδί έχει αρθρώσει από καθόλου έως μερικές μόνο λέξεις, ίσως χρειάζεται να ξανασκεφτείτε τον τρόπο που επικοινωνείτε μαζί του. Πολλοί γονείς δίνουν συνεχώς μια σειρά από παροτρύνσεις, προσταγές και ερωτήσεις στο παιδί, χωρίς να σταματούν για να του δώσουν χρόνο να σκεφτεί και να αρθρώσει μια απάντηση. Άλλοι πάλι προτρέχουν να εκστομίσουν την σωστή λέξη, να προσφέρουν έτοιμες απαντήσεις, με αποτέλεσμα το παιδί να μην νιώθει την ανάγκη καν να μιλήσει. Ανάλογα με το στάδιο ωρίμανσης, τα μικρά παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο από εσάς για να μιλήσουν. Σεβαστείτε αυτήν τους την ανάγκη, δείξτε ότι προσέχετε υπομονετικά όσο περιμένετε την απάντηση, συνεχίζοντας να τα κοιτάτε με ενδιαφέρον.
Δώστε έμφαση στην επανάληψη
Το νήπιο έχει ανάγκη να ακούσει το ίδιο πράγμα πολλές φορές. Έχει σημασία να ακούσει πάλι και πάλι την ίδια λέξη, σε διαφορετική στιγμή και πλαίσιο, για να την αφομοιώσει τελικά.
Σχολιάστε και περιγράψτε ό,τι κάνει και κάνετε τώρα
Περιγράψτε τι κάνει και τι κάνετε κάθε στιγμή. Τα μικρά ζουν μόνο στο τώρα. Αν μαγειρεύετε, μιλήστε του για τα υλικά που χρησιμοποιείτε. Αν είστε στο δρόμο, προσέξτε που κοιτάει και περιγράψτε την εικόνα. Αν παίζει με ένα κουκλόσπιτο και ανεβάζει το κουκλάκι από την σκάλα, διανθίστε την σκηνή με ανάλογο "λεκτικό" περίβλημα. Η τεχνική αυτή θυμίζει κάπως την αναμετάδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Κάθε στιγμή, κάθε δραστηριότητα ρουτίνας, όσο φαινομενικά βαρετή κι αν είναι, μπορεί να γίνει ευκαιρία για λεκτικά ερεθίσματα και γλωσσική πρόοδο του παιδιού σας.
Επεκτείνετε αυτό που λέει κάθε φορά
Συμπληρώστε και εμπλουτίστε κάθε τι που λέει το νήπιό σας. Αν σας ζητάει να το πάτε βόλτα λέγοντας 'άτα', απαντήστε του 'θέλεις να πας βόλτα μικρέ μου!'. Ο 18 μηνών Μανώλης βρήκε μια πλαστική φράουλα στο πάτωμα. Πηγαίνει προς το ντουλάπι και φωνάζει δείχνοντας 'φαγητά'. Καταλαβαίνετε πως θέλει να βάλει τη φράουλα στο καλαθάκι με τα άλλα πλαστικά τρόφιμα, που βρίσκεται μέσα στο ντουλάπι. Πείτε του 'βέβαια, να βάλουμε τη φράουλα στο καλάθακι με τα άλλα φαγητά! Έχεις δίκιο. Να και μια μπανάνα. Να βάλουμε κι αυτήν μέσα.'
Αφήστε κενό στην πρότασή σας για να το συμπληρώσει
'Αυτό είναι ένα ...;', 'Κοίτα, μια..', 'Δώσε μου το ..' Αφήστε κάτι να λείπει, μια λέξη να εννοείται και δώστε χρόνο στο παιδί να τη βρει. Κοιτάξτε το στα μάτια εύθυμα περιμένοντας, κεντρίστε το να αποκριθεί. Αν δείτε στο πρόσωπό του να αναπτύσσεται ντροπή, θυμός ή άγχος, πείτε του τη λέξη απλά, χωρίς να εστιάσετε στην σιωπή του.. Χρησιμοποιήστε αν χρειάζεται χειρονομίες, εκφράσεις, δείξτε εκείνο που θέλετε να σας ονοματίσει. Προσοχή, να καταφεύγετε σε αυτήν την τεχνική με μέτρο. Αν δοθεί η εντύπωση του καταναγκασμού στο παιδί, αυτό θα αποσυρθεί, θα διακόψει την επικοινωνία.
Μάθετέ του να περιμένει την σειρά του
Ένα σημαντικό στοιχείο μιας συζήτησης είναι η γνώση του να ξέρει κανείς πότε να μιλήσει, η δεξιότητα του να περιμένεις τη σειρά σου. Οι γονείς μπορούν να διδάξουν αυτήν τη δεξιότητα με το προσωπικό τους παράδειγμα, όταν ακούν υπομονετικά για όση ώρα χρειαστεί την απάντηση του νηπίου τους, και με τον έπαινο όταν το μικρό αποκρίνεται σωστά.
Εμπλουτίστε καθημερινές πράξεις ρουτίνας με λόγο
Κάθε τι που κάνετε μέσα στην ημέρα σας μαζί με το παιδί είναι ευκαιρία για μάθηση και συνομηλία. Καθημερινές δουλειές όπως το μαγείρεμα, το πλύσιμο, το σιδέρωμα, το σούπερ μάρκετ, μπορούν να γίνουν πιο ενδιαφέρουσες, λιγότερο βαρετές και για σας και για το παιδί σας, προσφέροντας ταυτόχρονα τροφή για την ανάπτυξή του. Το κλειδί είναι να βάζετε το μικρό σας ενεργό μέσα σε ό,τι κάνετε, να μην απομονώνετε το δικό σας 'μεγάλο' κόσμο μακριά από το δικό του 'μικρό' κόσμο.
Βάλτε το νήπιο σας να συμμετέχει σε ό,τι κάνετε
Το νήπιο μαθαίνει κάθε στιγμή και ευκαιριακά. Οποιοδήποτε γεγονός της ημέρας μπορεί να γίνει ευκαιρία για σωστή κουβέντα και μάθηση. Στο σούπερ μάρκετ, δώστε στο μικρό σας πράγματα να κάνει, αφήστε το να συμμετέχει. Ονομάζετε τα αντικείμενα που βλέπετε. Στην πραγματικότητα, το μυστικό για να μπορέσετε να κάνετε ο,τιδήποτε είναι να βάλετε το μικρό να συμμετέχει σε αυτό! Διαφορετικά, θα βρεθείτε διαρκώς αντιμέτωποι με τον αρνητισμό, την γκρίνια και την αταξία του.
Παίξτε με τους ήχους, τους φθόγγους, τις λέξεις
Δείξτε του ότι είναι ελεύθερο να πειραματιστεί με τη γλώσσα, να τη γνωρίσει μέσα απο λάθη. Παροτρύνετέ το να αυτοσχεδιάσει, να φτιάξει στιχάκι, τραγουδάκι από μια συλλαβή! Έτσι του τονίζετε τον αυθορμητισμό, την αυτοπεποίθηση, του δίνετε εφόδια να ανακαλύψει μόνο του πτυχές του κόσμου - και της γλώσσας. Μην φοβάστε να ακουστείτε 'ανόητοι', να κάνετε γελοίους ήχους ή αδόκιμες λέξεις, φράσεις.
Όχι στον καταιγισμό ερωτήσεων
Τα νήπια, ιδιαίτερα κάτω των τριών χρόνων, είναι μπερδεμένα. Μόλις ξεκίνησαν να γνωρίζουν τον κόσμο, μα πολλά πράγματα είναι ακόμα πρωτόφαντα, συνιστούν γρίφο. Μπερδεύονται να οριοθετήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Επιπλέον δυσκολεύονται ακόμα να εκφραστούν με τις λέξεις. Αν φανταστείτε για λίγο τον ψυχισμό τους θα καταλάβετε γιατί το να τα ρωτάμε συνέχεια δεν είναι και τόσο καλή ιδέα. Όσο περισσότερες ερωτήσεις του απευθύνεις, τόσο πιο έντονα θα εναντιωθεί, θα βρεθεί σε σύγχυση, θα κόψει τις γέφυρες της επικοινωνίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν οι ερωτήσεις είναι κυρίαρχες στο λόγο μας, του προσφέρουν επιλογές που δεν ξέρει να χειριστεί, προέρχονται από πολλά άτομα ταυτόχρονα ή από άτομα λιγότερο οικεία.
Οι πολλές ερωτήσεις είναι ένας σίγουρος τρόπος να οδηγήσουμε σε πρώιμο τέλος την συνομηλία μας με ένα νήπιο. Μόνο αργότερα, συνήθως στα 3-5 χρόνια, όταν το παιδί αρχίσει να κάνει από μόνο του ερωτήσεις - τα ατέλειωτα γιατί και πως- μπορούμε να ενσωματώσουμε στο λόγο μας ερωτήσεις - και πάλι με τρόπο φυσιολογικό, μη απαιτητικό, όπως μιλάμε με έναν ενήλικα και όχι εν είδη καταιγισμού.
Προτιμήστε τις ανοιχτές από τις κλειστές ερωτήσεις
'Τι είναι αυτό;', 'Τι θέλεις;', 'τι χρώμα είναι το μπλουζάκι;', 'πόσο χρονών είσαι;' 'αγαπάς τον παππού σου;', 'θέλεις να παίξουμε;', 'είναι καλό;', 'σ'αρέσει;'. Θα μπορούσα να αναφέρω δεκάδες άλλες παρόμοιες κλειστές ερωτήσεις που ταλαιπωρούν κάθε μέρα τα μικρά παιδιά, κάτω των τριών χρονών. Δεν προσθέτουν τίποτα ενδιαφέρον για το παιδί, είναι καταναγκαστικές ή χιλιοειπωμένες, δέχονται μόνο μια μονολεκτική απάντηση, συνήθως 'ναι' ή 'όχι', προκαλούν αντίδραση και εναντίωση, κλείνουν αντί να ανοίγουν την κουβέντα μαζί τους. Είναι πολύ προτιμότερο να μετατρέπετε τις ερωτήσεις σας σε ανοιχτές, οι οποίες παροτρύνουν το παιδί να σκεφτεί, να απαντήσει με πολλές λέξεις και να συνεχίσει την κουβέντα. Για παράδειγμα 'Ωραία, μπήκε ο πειρατής στο δωμάτιο, τώρα πως θα ανοίξει την πόρτα;' ή 'είναι επικίνδυνο να κατέβεις την σκάλα μόνος σου, γιατί; Ξέρεις;'.
Ποτέ μην το κριτικάρετε αν πει κάτι λάθος
Ο Κωνσταντίνος βλέπει με έξαψη τη μαμά του να βάζει το καρότσι του στο πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου. 'Άτα!', αναφωνεί. Μην του λέτε ' Δεν είναι άτα αλλά βόλτα'. Αυτό θα τον αποθαρρύνει, θα του χαμηλώσει την αυτοπεποίθηση στις γλωσσικές του ικανότητες και θα τον αποτρέψει από το να σας μιλάει ελεύθερα. Πείτε του μπράβο για την προσπάθειά του και επαναλάβετε τη λέξη σωστά ειπωμένη. Αναγνωρίστε την αξία της απάντησής του, έστω και λανθασμένης, και παρακινήστε τον, βοηθήστε τον δίνοντάς του στοιχεία, ώστε να βρει την σωστή απάντηση. Τα θετικά σας σχόλια είναι πολύ σημαντικά για να ανθίσει η ομιλία του.
Αποφύγετε το πατρονάρισμα και τον εκπαιδευτικό τόνο
Το παιδί ξέρει να διαβάζει τον εμφανώς διδακτικό, «στημένο» τόνο. Τα περισσότερα αντιδρούν σε αυτόν τον τόνο με αρνητισμό και τελικά δε μαθαίνουν εκείνο που θέλετε. Επίσης τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όχι με τη δική σας καθοδήγηση αλλά όταν εξερευνούν μόνα τους τα πράγματα, με δικό τους κίνητρο. Όσα και να τους πείτε για τους δεινόσαυρους, δε θα μάθουν τίποτα αν δεν πιάσουν στα χέρια τους ένα πλαστικό δεινοσαυράκι από δικό τους ενδιαφέρον και δεν κάνουν τις ερωτήσεις που αυτά θέλουν. Μπορείτε να τα παροτρύνετε, να προσφέρετε λύσεις όταν ζητούν βοήθεια, αλλά όχι να τα καθοδηγήσετε. To νήπιο διαισθάνεται τον εκπαιδευτικό τόνο ως τεχνητό, αφύσικο, έξω από τις άμεσες παραστάσεις που το αφορούν και τελικά απωθείται από αυτόν.
Μιλήστε για σκέψεις και συναισθήματα
Διερευνήστε και εκφράστε συναισθήματα δικά σας και του παιδιού. Μιλήστε με ειλικρίνεια για ιδέες και σκέψεις, σίγουρα θα εκπλαγείτε από την ώριμη απάντηση και του πιο μικρού παιδιού! Είναι καλό το μικρό μας να εξοικειώνεται με την ανθρώπινη μας υπόσταση, πέρα από το καθαρό γονεικό μας πρόσωπο.
Δώστε τροφή στη φαντασία
Τα παραμύθια προσφέρουν στο παιδί υλικό για να κεντρίσει τη φαντασία του. Όταν το μικρό φτάσει στο στάδιο της μαγικής σκέψης, γύρω στα 2-4 χρόνια, μπείτε στη δική του λογική. Μη φοβάστε ότι θα ακουστείτε παράλογοι, ονειροπόλοι, μη πραγματιστές. Μιλήστε του για νεράιδες, για δράκους και για όλα εκείνα τα μοτίβα που βρίσκονται κρυμμένα σε όλα τα καλά παραμύθια, φανταστικά μα πολύ χρήσιμα για να κατανοήσουν την πραγματικότητα.
Χρησιμοποιήστε άφθονο παιχνίδι προσποίησης
Το κουκλοθέατρο - ή και θέατρο σκιών- είναι ένας εκπληκτικός, έξυπνος τρόπος για να ανάψετε τη φαντασία του παιδιού, να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό του αλλά και να 'αναπαραστήσετε' προβλήματα και καθημερινές καταστάσεις. Στην τελευταία περίπτωση, δημιουργώντας για παράδειγμα μια σκηνή με μια προστριβή ανάμεσα σε αδερφάκια, βοηθάτε να εκτονωθούν άσχημα συναισθήματα των παιδιών, βλέπετε βαθύτερα μέσα στην ψυχή τους και προσφέρετε έδαφος για ανακωχή.
Βιβλία, αυτό το υπέροχο μέσο επικοινωνίας
Ένα από τα ιδιαίτερα πολύτιμα δώρα που μπορούμε να κάνουμε στο παιδί μας είναι να του εμφυσήσουμε αγάπη για τα βιβλία, από πολύ νωρίς, πριν τα πρώτα του γενέθλια. Περιεργαζόμενοι ένα παιδικό βιβλιαράκι γεμάτο εικόνες μαζί με το παιδί, πετυχαίνουμε πάρα πολλά: περνάμε όμορφες, χαλαρές στιγμές, ιδιαίτερα πριν τον ύπνο. Δημιουργούμε όμορφες συνήθειες που θα αντέξουν στο μέλλον. Χτίζουμε τη σχέση μας με το παιδί. Του δίνουμε άπειρα λεκτικά ερεθίσματα. Το προσκαλούμε να εκφράζει αυτά που σκέφτεται και αισθάνεται. Προάγουμε την κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη και αναπτύσσουμε τη φαντασία του.
Το παιδί μαθαίνει καλύτερα καινούργιες λέξεις όταν χρησιμοποιεί όλες τις αισθήσεις του
Όταν το παιδί προσπαθεί να εκφράσει κάτι ζωντανό, χειροπιαστό και παραστατικό, μαθαίνει πιο γρήγορα. Η λέξη αγελάδα θα του εντυπωθεί σιγά-σιγά αν τη βλέπει στη ζωγραφιά ενός βιβλίου, κάπως πιο γρήγορα αν στο βιβλίο υπάρχει αληθινή εικόνα αγελάδας, ακόμα πιο σύντομα αν ο μπαμπάς, την ώρα που διαβάζει το βιβλίο τού κάνει παραστατικά 'μουου..', άμεσα αν την παρατηρήσει από κοντά σε μια φάρμα. Θα μάθει γρήγορα τα ονόματα των φρούτων, αν πειραματιστεί και βυθίσει τα χεράκια του στα πραγματικά.
Μουσική και χορός
Η μουσική επηρεάζει θετικά την ψυχοκινητική ανάπτυξη πριν από τη γέννηση ακόμα. Πρόσφατες μελέτες σε εγκύους αλλά και σε πρόωρα νεογνά σε εντατικές μονάδες αποδεικνύουν την ευεργετική της επίδραση. Ενθαρρύνοντας στο μικρό μας την μουσική και κινητική έκφραση, ενθαρρύνουμε ταυτόχρονα τρόπους επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους και την εξωστρέφεια.
Επαφή με μεγαλύτερο κύκλο ανθρώπων: δώρο στην επικοινωνία
Κάθε επιπλέον μέλος σε μια οικογένεια εμπλουτίζει το γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί. Ο παραδοσιακά πολυκύτταρος οργανισμός της ελληνικής οικογένειας, με τις γιαγιάδες, τους παππούδες, τους θείους, τα ξαδέρφια, αποτελεί υπερπολύτιμη πολυτέλεια που συχνά λείπει από τις οικογένειες δυτικών κοινωνιών. Προσθέτει ζωτικότητα στη ζωή του παιδιού. Αρκεί να συμβαίνουν δύο πράγματα: όλοι οι ενήλικες να επικοινωνούν με τους σωστούς τρόπους που ανέφερα παραπάνω και να αφήνουν το παιδί να εκφραστεί το ίδιο και να απαντήσει.
Είναι αλήθεια ότι τα νήπια περνούν ιδιαίτερα δημιουργικές στιγμές και απορροφούν γνώσεις και εμπειρίες όταν συναναστρέφονται μεγαλύτερα παιδιά σχολικής ηλικίας, αδέρφια ή μη. Ίσως έχετε αισθανθεί κι εσείς την ξεχωριστή χημεία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε ένα δίχρονο και ένα δεκάχρονο παιδί. Προσφέροντας ευκαιρίες για παιχνίδι με μεγαλύτερα παιδιά δίνετε στο μικρό σας ερεθίσματα για γλωσσική ανάπτυξη και για μια άλλου τύπου επικοινωνία.
Οικογένεια γύρω από το τραπέζι: δώρο στην επικοινωνία
Όλα τα μέλη μιας οικογένειας μαζεύονται για φαγητό γύρω από το τραπέζι. Συζητούν, ανταλλάσσουν τις εμπειρίες της ημέρας, ενώνονται με μια μαγική χημεία. Αυτή η υπέροχη, παραδοσιακή συνήθεια, ιδιαίτερα αγαπητή σε Μεσογειακούς λαούς και απούσα σε βόρειους, είναι μια δυνητικά πλούσια εμπειρία επικοινωνίας και για τα μικρά παιδιά. Τρώτε μαζί με το μικρό σας, αδράξτε την ευκαιρία για τη χαρά, εξερεύνηση, κουβέντα που προσφέρει το τραπέζι και η διαδικασία του φαγητού.
Όταν μιλάμε σε ένα νήπιο, προφέρουμε τις λέξεις αργά και καθαρά. Προσπαθούμε να τονίζουμε το ίδιο όλες τις συλλαβές, ώστε να μην ακούει το παιδί μέρος μόνο της λέξης.
Πάντα προσπαθούμε να κοιτάμε το παιδί στα μάτια. Ακόμα, είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε πως το παιδί μάς βλέπει την ώρα που μιλάμε και παρατηρεί τα χείλια μας, τις εκφράσεις μας.
Οι προτάσεις μας είναι καλό να έχουν μία λέξη παραπάνω από τις προτάσεις που μπορεί να φτιάξει το παιδί μας. Εάν το 18 μηνών μικρό μας προφέρει μερικές απλές λέξεις, προσπαθούμε να του μιλάμε με απλές προτάσεις που έχουν δύο λέξεις, όπως "νινί κοιμάται', 'έλα εδώ'κλπ. Το φυσιολογικό παιδί στα 3 του χρόνια χρησιμοποιεί καλά προτάσεις με τρεις λέξεις, συνήθως υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο. Εμπλουτίστε την κουβέντα βάζοντας επίθετα ή αντωνυμίες και φτιάχνοντας προτάσεις με τέσσερις λέξεις.
Δείξτε ενδιαφέρον και ενθουσιασμό
Το μη λεκτικό περίβλημα της ομιλίας μας έχει σημασία. Στα μικρά παιδιά αυθόρμητα μιλάμε πιο ζωντανά, με μια δραματοποίηση στη χροιά της φωνής, με χρωματικές αντιθέσεις και έμφαση στον τονισμό.
Κατανοήστε το εύρος της προσοχής που μπορεί να δώσει ένα παιδί σε κάθε ηλικία
Συχνά εκνευριζόμαστε με τις απότομες μεταπτώσεις του ενδιαφέροντος που δείχνει το παιδί. Πριν ακόμη πιάσει κάτι, σπεύδει να ασχοληθεί με κάτι άλλο. Είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε πόσο διαφορετικό εύρος προσοχής έχουν τα μικρά παιδιά. Τα βρέφη εστιάζουν σε κάτι στιγμιαία κατά τους πρώτους έξι μήνες, για μερικά δευτερόλεπτα κατά τους επόμενους έξι. Αποσπώνται από ό,τι κάνουν πολύ εύκολα αν υπάρχουν πολλά ερεθίσματα στο περιβάλλον τους. Αργότερα, η προσοχή των μικρών παιδιών είναι άκαμπτη, σα μέσα από κανάλι, σε εκείνο που κάνουν κάθε στιγμή. Δυσκολεύονται να αφοσιωθούν σε κάτι για παραπάνω από μερικά λεπτά, μπορούν συνήθως να παρακολουθήσουν ένα πράγμα τη φορα και αλλάζουν ενδιαφέρον πολύ γρήγορα, για τα δικά μας κριτήρια. Μόνο μετά τον τέταρτο χρόνο της ζωής αποκτά συνήθως το παιδί την ικανότητα να εστιάζει σε ένα παιχνίδι για παραπάνω από μερικά λεπτά και να παρακολουθεί δύο ή περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα.
Ακολουθήστε την κατεύθυνση της προσοχής του παιδιού σας
Το μικρό παιδί ασχολείται κυρίως με το τώρα και δεν θα σας ακούσει ιδιαίτερα αν του μιλάτε για ό,τι έγινε εχθές ή όσα θα γίνουν αύριο. Αν εστιάζει την προσοχή του σε ένα παιχνίδι, πχ ένα αυτοκινητάκι, ακολουθήστε το και μιλήστε για αυτό, τι ήχο κάνει, αν έχει πόρτα κλπ. Αφήστε στο παιδί την πρωτοβουλία. Όταν θέλετε να τραβήξετε την προσοχή του σε κάτι, κατεβείτε στο επίπεδό του, βεβαιωθείτε ότι σας κοιτάει, πείτε το όνομά του και έπειτα αυτό που θέλετε. Προσπαθήστε να δείτε τον κόσμο από τη δική του οπτική γωνία, με τα δικά του μάτια. Παρατηρήστε το παιδί για λίγο και φανταστείτε τι βλέπει, τι σκέφτεται, πως το εκφράζει. Σε γενικές γραμμές, κάντε ένα βήμα πίσω: μην προτρέχετε να επιβάλλετε τη βούληση σας και τον κόσμο σας. Μπείτε στο δικό του κόσμο, αφήστε το παιδί να πάρει πρωτοβουλία και απλώς εμπλουτίστε με το λόγο σας τη διαδρομή. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν εύκολα ό,τι ανακαλύπτουν από μόνα τους και δύσκολα ό,τι τους επιβάλλουμε.
Δώστε χρόνο και ευκαιρία στο παιδί να σκεφτεί και να αποκριθεί
Κάντε ένα ενδιαφέρον πείραμα: μαγνητοφωνήστε για δέκα λεπτά την επικοινωνία σας με το παιδί. Αν, ακούγοντας την κασέτα, διαπιστώσετε ότι μιλάτε μόνο εσείς και το παιδί έχει αρθρώσει από καθόλου έως μερικές μόνο λέξεις, ίσως χρειάζεται να ξανασκεφτείτε τον τρόπο που επικοινωνείτε μαζί του. Πολλοί γονείς δίνουν συνεχώς μια σειρά από παροτρύνσεις, προσταγές και ερωτήσεις στο παιδί, χωρίς να σταματούν για να του δώσουν χρόνο να σκεφτεί και να αρθρώσει μια απάντηση. Άλλοι πάλι προτρέχουν να εκστομίσουν την σωστή λέξη, να προσφέρουν έτοιμες απαντήσεις, με αποτέλεσμα το παιδί να μην νιώθει την ανάγκη καν να μιλήσει. Ανάλογα με το στάδιο ωρίμανσης, τα μικρά παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο από εσάς για να μιλήσουν. Σεβαστείτε αυτήν τους την ανάγκη, δείξτε ότι προσέχετε υπομονετικά όσο περιμένετε την απάντηση, συνεχίζοντας να τα κοιτάτε με ενδιαφέρον.
Δώστε έμφαση στην επανάληψη
Το νήπιο έχει ανάγκη να ακούσει το ίδιο πράγμα πολλές φορές. Έχει σημασία να ακούσει πάλι και πάλι την ίδια λέξη, σε διαφορετική στιγμή και πλαίσιο, για να την αφομοιώσει τελικά.
Σχολιάστε και περιγράψτε ό,τι κάνει και κάνετε τώρα
Περιγράψτε τι κάνει και τι κάνετε κάθε στιγμή. Τα μικρά ζουν μόνο στο τώρα. Αν μαγειρεύετε, μιλήστε του για τα υλικά που χρησιμοποιείτε. Αν είστε στο δρόμο, προσέξτε που κοιτάει και περιγράψτε την εικόνα. Αν παίζει με ένα κουκλόσπιτο και ανεβάζει το κουκλάκι από την σκάλα, διανθίστε την σκηνή με ανάλογο "λεκτικό" περίβλημα. Η τεχνική αυτή θυμίζει κάπως την αναμετάδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Κάθε στιγμή, κάθε δραστηριότητα ρουτίνας, όσο φαινομενικά βαρετή κι αν είναι, μπορεί να γίνει ευκαιρία για λεκτικά ερεθίσματα και γλωσσική πρόοδο του παιδιού σας.
Επεκτείνετε αυτό που λέει κάθε φορά
Συμπληρώστε και εμπλουτίστε κάθε τι που λέει το νήπιό σας. Αν σας ζητάει να το πάτε βόλτα λέγοντας 'άτα', απαντήστε του 'θέλεις να πας βόλτα μικρέ μου!'. Ο 18 μηνών Μανώλης βρήκε μια πλαστική φράουλα στο πάτωμα. Πηγαίνει προς το ντουλάπι και φωνάζει δείχνοντας 'φαγητά'. Καταλαβαίνετε πως θέλει να βάλει τη φράουλα στο καλαθάκι με τα άλλα πλαστικά τρόφιμα, που βρίσκεται μέσα στο ντουλάπι. Πείτε του 'βέβαια, να βάλουμε τη φράουλα στο καλάθακι με τα άλλα φαγητά! Έχεις δίκιο. Να και μια μπανάνα. Να βάλουμε κι αυτήν μέσα.'
Αφήστε κενό στην πρότασή σας για να το συμπληρώσει
'Αυτό είναι ένα ...;', 'Κοίτα, μια..', 'Δώσε μου το ..' Αφήστε κάτι να λείπει, μια λέξη να εννοείται και δώστε χρόνο στο παιδί να τη βρει. Κοιτάξτε το στα μάτια εύθυμα περιμένοντας, κεντρίστε το να αποκριθεί. Αν δείτε στο πρόσωπό του να αναπτύσσεται ντροπή, θυμός ή άγχος, πείτε του τη λέξη απλά, χωρίς να εστιάσετε στην σιωπή του.. Χρησιμοποιήστε αν χρειάζεται χειρονομίες, εκφράσεις, δείξτε εκείνο που θέλετε να σας ονοματίσει. Προσοχή, να καταφεύγετε σε αυτήν την τεχνική με μέτρο. Αν δοθεί η εντύπωση του καταναγκασμού στο παιδί, αυτό θα αποσυρθεί, θα διακόψει την επικοινωνία.
Μάθετέ του να περιμένει την σειρά του
Ένα σημαντικό στοιχείο μιας συζήτησης είναι η γνώση του να ξέρει κανείς πότε να μιλήσει, η δεξιότητα του να περιμένεις τη σειρά σου. Οι γονείς μπορούν να διδάξουν αυτήν τη δεξιότητα με το προσωπικό τους παράδειγμα, όταν ακούν υπομονετικά για όση ώρα χρειαστεί την απάντηση του νηπίου τους, και με τον έπαινο όταν το μικρό αποκρίνεται σωστά.
Εμπλουτίστε καθημερινές πράξεις ρουτίνας με λόγο
Κάθε τι που κάνετε μέσα στην ημέρα σας μαζί με το παιδί είναι ευκαιρία για μάθηση και συνομηλία. Καθημερινές δουλειές όπως το μαγείρεμα, το πλύσιμο, το σιδέρωμα, το σούπερ μάρκετ, μπορούν να γίνουν πιο ενδιαφέρουσες, λιγότερο βαρετές και για σας και για το παιδί σας, προσφέροντας ταυτόχρονα τροφή για την ανάπτυξή του. Το κλειδί είναι να βάζετε το μικρό σας ενεργό μέσα σε ό,τι κάνετε, να μην απομονώνετε το δικό σας 'μεγάλο' κόσμο μακριά από το δικό του 'μικρό' κόσμο.
Βάλτε το νήπιο σας να συμμετέχει σε ό,τι κάνετε
Το νήπιο μαθαίνει κάθε στιγμή και ευκαιριακά. Οποιοδήποτε γεγονός της ημέρας μπορεί να γίνει ευκαιρία για σωστή κουβέντα και μάθηση. Στο σούπερ μάρκετ, δώστε στο μικρό σας πράγματα να κάνει, αφήστε το να συμμετέχει. Ονομάζετε τα αντικείμενα που βλέπετε. Στην πραγματικότητα, το μυστικό για να μπορέσετε να κάνετε ο,τιδήποτε είναι να βάλετε το μικρό να συμμετέχει σε αυτό! Διαφορετικά, θα βρεθείτε διαρκώς αντιμέτωποι με τον αρνητισμό, την γκρίνια και την αταξία του.
Παίξτε με τους ήχους, τους φθόγγους, τις λέξεις
Δείξτε του ότι είναι ελεύθερο να πειραματιστεί με τη γλώσσα, να τη γνωρίσει μέσα απο λάθη. Παροτρύνετέ το να αυτοσχεδιάσει, να φτιάξει στιχάκι, τραγουδάκι από μια συλλαβή! Έτσι του τονίζετε τον αυθορμητισμό, την αυτοπεποίθηση, του δίνετε εφόδια να ανακαλύψει μόνο του πτυχές του κόσμου - και της γλώσσας. Μην φοβάστε να ακουστείτε 'ανόητοι', να κάνετε γελοίους ήχους ή αδόκιμες λέξεις, φράσεις.
Όχι στον καταιγισμό ερωτήσεων
Τα νήπια, ιδιαίτερα κάτω των τριών χρόνων, είναι μπερδεμένα. Μόλις ξεκίνησαν να γνωρίζουν τον κόσμο, μα πολλά πράγματα είναι ακόμα πρωτόφαντα, συνιστούν γρίφο. Μπερδεύονται να οριοθετήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Επιπλέον δυσκολεύονται ακόμα να εκφραστούν με τις λέξεις. Αν φανταστείτε για λίγο τον ψυχισμό τους θα καταλάβετε γιατί το να τα ρωτάμε συνέχεια δεν είναι και τόσο καλή ιδέα. Όσο περισσότερες ερωτήσεις του απευθύνεις, τόσο πιο έντονα θα εναντιωθεί, θα βρεθεί σε σύγχυση, θα κόψει τις γέφυρες της επικοινωνίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν οι ερωτήσεις είναι κυρίαρχες στο λόγο μας, του προσφέρουν επιλογές που δεν ξέρει να χειριστεί, προέρχονται από πολλά άτομα ταυτόχρονα ή από άτομα λιγότερο οικεία.
Οι πολλές ερωτήσεις είναι ένας σίγουρος τρόπος να οδηγήσουμε σε πρώιμο τέλος την συνομηλία μας με ένα νήπιο. Μόνο αργότερα, συνήθως στα 3-5 χρόνια, όταν το παιδί αρχίσει να κάνει από μόνο του ερωτήσεις - τα ατέλειωτα γιατί και πως- μπορούμε να ενσωματώσουμε στο λόγο μας ερωτήσεις - και πάλι με τρόπο φυσιολογικό, μη απαιτητικό, όπως μιλάμε με έναν ενήλικα και όχι εν είδη καταιγισμού.
Προτιμήστε τις ανοιχτές από τις κλειστές ερωτήσεις
'Τι είναι αυτό;', 'Τι θέλεις;', 'τι χρώμα είναι το μπλουζάκι;', 'πόσο χρονών είσαι;' 'αγαπάς τον παππού σου;', 'θέλεις να παίξουμε;', 'είναι καλό;', 'σ'αρέσει;'. Θα μπορούσα να αναφέρω δεκάδες άλλες παρόμοιες κλειστές ερωτήσεις που ταλαιπωρούν κάθε μέρα τα μικρά παιδιά, κάτω των τριών χρονών. Δεν προσθέτουν τίποτα ενδιαφέρον για το παιδί, είναι καταναγκαστικές ή χιλιοειπωμένες, δέχονται μόνο μια μονολεκτική απάντηση, συνήθως 'ναι' ή 'όχι', προκαλούν αντίδραση και εναντίωση, κλείνουν αντί να ανοίγουν την κουβέντα μαζί τους. Είναι πολύ προτιμότερο να μετατρέπετε τις ερωτήσεις σας σε ανοιχτές, οι οποίες παροτρύνουν το παιδί να σκεφτεί, να απαντήσει με πολλές λέξεις και να συνεχίσει την κουβέντα. Για παράδειγμα 'Ωραία, μπήκε ο πειρατής στο δωμάτιο, τώρα πως θα ανοίξει την πόρτα;' ή 'είναι επικίνδυνο να κατέβεις την σκάλα μόνος σου, γιατί; Ξέρεις;'.
Ποτέ μην το κριτικάρετε αν πει κάτι λάθος
Ο Κωνσταντίνος βλέπει με έξαψη τη μαμά του να βάζει το καρότσι του στο πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου. 'Άτα!', αναφωνεί. Μην του λέτε ' Δεν είναι άτα αλλά βόλτα'. Αυτό θα τον αποθαρρύνει, θα του χαμηλώσει την αυτοπεποίθηση στις γλωσσικές του ικανότητες και θα τον αποτρέψει από το να σας μιλάει ελεύθερα. Πείτε του μπράβο για την προσπάθειά του και επαναλάβετε τη λέξη σωστά ειπωμένη. Αναγνωρίστε την αξία της απάντησής του, έστω και λανθασμένης, και παρακινήστε τον, βοηθήστε τον δίνοντάς του στοιχεία, ώστε να βρει την σωστή απάντηση. Τα θετικά σας σχόλια είναι πολύ σημαντικά για να ανθίσει η ομιλία του.
Αποφύγετε το πατρονάρισμα και τον εκπαιδευτικό τόνο
Το παιδί ξέρει να διαβάζει τον εμφανώς διδακτικό, «στημένο» τόνο. Τα περισσότερα αντιδρούν σε αυτόν τον τόνο με αρνητισμό και τελικά δε μαθαίνουν εκείνο που θέλετε. Επίσης τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όχι με τη δική σας καθοδήγηση αλλά όταν εξερευνούν μόνα τους τα πράγματα, με δικό τους κίνητρο. Όσα και να τους πείτε για τους δεινόσαυρους, δε θα μάθουν τίποτα αν δεν πιάσουν στα χέρια τους ένα πλαστικό δεινοσαυράκι από δικό τους ενδιαφέρον και δεν κάνουν τις ερωτήσεις που αυτά θέλουν. Μπορείτε να τα παροτρύνετε, να προσφέρετε λύσεις όταν ζητούν βοήθεια, αλλά όχι να τα καθοδηγήσετε. To νήπιο διαισθάνεται τον εκπαιδευτικό τόνο ως τεχνητό, αφύσικο, έξω από τις άμεσες παραστάσεις που το αφορούν και τελικά απωθείται από αυτόν.
Μιλήστε για σκέψεις και συναισθήματα
Διερευνήστε και εκφράστε συναισθήματα δικά σας και του παιδιού. Μιλήστε με ειλικρίνεια για ιδέες και σκέψεις, σίγουρα θα εκπλαγείτε από την ώριμη απάντηση και του πιο μικρού παιδιού! Είναι καλό το μικρό μας να εξοικειώνεται με την ανθρώπινη μας υπόσταση, πέρα από το καθαρό γονεικό μας πρόσωπο.
Δώστε τροφή στη φαντασία
Τα παραμύθια προσφέρουν στο παιδί υλικό για να κεντρίσει τη φαντασία του. Όταν το μικρό φτάσει στο στάδιο της μαγικής σκέψης, γύρω στα 2-4 χρόνια, μπείτε στη δική του λογική. Μη φοβάστε ότι θα ακουστείτε παράλογοι, ονειροπόλοι, μη πραγματιστές. Μιλήστε του για νεράιδες, για δράκους και για όλα εκείνα τα μοτίβα που βρίσκονται κρυμμένα σε όλα τα καλά παραμύθια, φανταστικά μα πολύ χρήσιμα για να κατανοήσουν την πραγματικότητα.
Χρησιμοποιήστε άφθονο παιχνίδι προσποίησης
Το κουκλοθέατρο - ή και θέατρο σκιών- είναι ένας εκπληκτικός, έξυπνος τρόπος για να ανάψετε τη φαντασία του παιδιού, να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό του αλλά και να 'αναπαραστήσετε' προβλήματα και καθημερινές καταστάσεις. Στην τελευταία περίπτωση, δημιουργώντας για παράδειγμα μια σκηνή με μια προστριβή ανάμεσα σε αδερφάκια, βοηθάτε να εκτονωθούν άσχημα συναισθήματα των παιδιών, βλέπετε βαθύτερα μέσα στην ψυχή τους και προσφέρετε έδαφος για ανακωχή.
Βιβλία, αυτό το υπέροχο μέσο επικοινωνίας
Ένα από τα ιδιαίτερα πολύτιμα δώρα που μπορούμε να κάνουμε στο παιδί μας είναι να του εμφυσήσουμε αγάπη για τα βιβλία, από πολύ νωρίς, πριν τα πρώτα του γενέθλια. Περιεργαζόμενοι ένα παιδικό βιβλιαράκι γεμάτο εικόνες μαζί με το παιδί, πετυχαίνουμε πάρα πολλά: περνάμε όμορφες, χαλαρές στιγμές, ιδιαίτερα πριν τον ύπνο. Δημιουργούμε όμορφες συνήθειες που θα αντέξουν στο μέλλον. Χτίζουμε τη σχέση μας με το παιδί. Του δίνουμε άπειρα λεκτικά ερεθίσματα. Το προσκαλούμε να εκφράζει αυτά που σκέφτεται και αισθάνεται. Προάγουμε την κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη και αναπτύσσουμε τη φαντασία του.
Το παιδί μαθαίνει καλύτερα καινούργιες λέξεις όταν χρησιμοποιεί όλες τις αισθήσεις του
Όταν το παιδί προσπαθεί να εκφράσει κάτι ζωντανό, χειροπιαστό και παραστατικό, μαθαίνει πιο γρήγορα. Η λέξη αγελάδα θα του εντυπωθεί σιγά-σιγά αν τη βλέπει στη ζωγραφιά ενός βιβλίου, κάπως πιο γρήγορα αν στο βιβλίο υπάρχει αληθινή εικόνα αγελάδας, ακόμα πιο σύντομα αν ο μπαμπάς, την ώρα που διαβάζει το βιβλίο τού κάνει παραστατικά 'μουου..', άμεσα αν την παρατηρήσει από κοντά σε μια φάρμα. Θα μάθει γρήγορα τα ονόματα των φρούτων, αν πειραματιστεί και βυθίσει τα χεράκια του στα πραγματικά.
Μουσική και χορός
Η μουσική επηρεάζει θετικά την ψυχοκινητική ανάπτυξη πριν από τη γέννηση ακόμα. Πρόσφατες μελέτες σε εγκύους αλλά και σε πρόωρα νεογνά σε εντατικές μονάδες αποδεικνύουν την ευεργετική της επίδραση. Ενθαρρύνοντας στο μικρό μας την μουσική και κινητική έκφραση, ενθαρρύνουμε ταυτόχρονα τρόπους επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους και την εξωστρέφεια.
Επαφή με μεγαλύτερο κύκλο ανθρώπων: δώρο στην επικοινωνία
Κάθε επιπλέον μέλος σε μια οικογένεια εμπλουτίζει το γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί. Ο παραδοσιακά πολυκύτταρος οργανισμός της ελληνικής οικογένειας, με τις γιαγιάδες, τους παππούδες, τους θείους, τα ξαδέρφια, αποτελεί υπερπολύτιμη πολυτέλεια που συχνά λείπει από τις οικογένειες δυτικών κοινωνιών. Προσθέτει ζωτικότητα στη ζωή του παιδιού. Αρκεί να συμβαίνουν δύο πράγματα: όλοι οι ενήλικες να επικοινωνούν με τους σωστούς τρόπους που ανέφερα παραπάνω και να αφήνουν το παιδί να εκφραστεί το ίδιο και να απαντήσει.
Είναι αλήθεια ότι τα νήπια περνούν ιδιαίτερα δημιουργικές στιγμές και απορροφούν γνώσεις και εμπειρίες όταν συναναστρέφονται μεγαλύτερα παιδιά σχολικής ηλικίας, αδέρφια ή μη. Ίσως έχετε αισθανθεί κι εσείς την ξεχωριστή χημεία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε ένα δίχρονο και ένα δεκάχρονο παιδί. Προσφέροντας ευκαιρίες για παιχνίδι με μεγαλύτερα παιδιά δίνετε στο μικρό σας ερεθίσματα για γλωσσική ανάπτυξη και για μια άλλου τύπου επικοινωνία.
Οικογένεια γύρω από το τραπέζι: δώρο στην επικοινωνία
Όλα τα μέλη μιας οικογένειας μαζεύονται για φαγητό γύρω από το τραπέζι. Συζητούν, ανταλλάσσουν τις εμπειρίες της ημέρας, ενώνονται με μια μαγική χημεία. Αυτή η υπέροχη, παραδοσιακή συνήθεια, ιδιαίτερα αγαπητή σε Μεσογειακούς λαούς και απούσα σε βόρειους, είναι μια δυνητικά πλούσια εμπειρία επικοινωνίας και για τα μικρά παιδιά. Τρώτε μαζί με το μικρό σας, αδράξτε την ευκαιρία για τη χαρά, εξερεύνηση, κουβέντα που προσφέρει το τραπέζι και η διαδικασία του φαγητού.
Διαπαιδαγώγηση των παιδιών: Μάθετε τους κανόνες της τιμωρίας και ανακαλύψτε τα όρια του παιδιού σας
Στα παιδιά, οι τιμωρίες λειτουργούν όπως τα φάρμακα: συχνά βοηθούν, δημιουργούν όμως και παρενέργειες ...;
Οι τιμωρίες είναι το πιο δύσκολο κεφάλαιο της διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι επιπτώσεις θα έχει στην ψυχή ενός παιδιού μια σωματική τιμωρία (ένα σκαμπίλι, ένα τράβηγμα του αυτιού κλπ.), αλλά και μια ηπιότερη τιμωρία, όπως το μάλωμα, ο περιορισμός στο δωμάτιο, η αποβολή από το παιχνίδι ή η αφαίρεση κάποιων «προνομίων» που του έχετε παραχωρήσει. Άλλοτε οι τιμωρίες μπορεί να λειτουργήσουν θετικά, άλλοτε όμως όχι. Μερικές φορές τα θετικά αποτελέσματα μπορεί να διαρκέσουν μερικές εβδομάδες, άλλοτε όμως μόνο μερικές ώρες.
Πολύ συχνά, μάλιστα, συμβαίνει να έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο. Ο λόγος που οι τιμωρίες είναι ένα ζήτημα τόσο περίπλοκο έχει να κάνει κυρίως με το ότι οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες διαφέρουν από παιδί σε παιδί και από κατάσταση σε κατάσταση. Ό,τι μπορεί να ήταν σωστό και αποτελεσματικό στην περίπτωση ενός παιδιού, μπορεί να αποδειχθεί εντελώς λανθασμένο στην περίπτωση ενός άλλου. Ό,τι είχε αποτελέσματα χθες, μπορεί αύριο, σε μια παρόμοια κατάσταση, να μην έχει τα ανάλογα αποτελέσματα. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με το κλίμα μέσα στην οικογένεια, με το πόση ένταση επικρατεί, αλλά και με το γεγονός ότι πολλές φορές γίνεται κατάχρηση του μέτρου των τιμωριών από τους γονείς.
«Όταν επικρατεί ηρεμία μέσα στο σπίτι μας, όταν δεν υπάρχει γκρίνια, συνήθως αρκεί να υψώσω λίγο τον τόνο της φωνής μου, για να με ακούσει ο μικρός μας. Όταν όμως κυριαρχεί ένταση, ακόμα και αν "του τις βρέξω", δεν πρόκειται να με ακούσει. Μάλιστα, έχω παρατηρήσει ότι, με τον καιρό, έχει συνηθίσει πια τα σκαμπίλια», μας διηγείται μια μητέρα.
Οι σωματικές τιμωρίες έχουν επιπτώσεις στην αυτοπεποίθηση των παιδιών
Στις σχέσεις μας με τα παιδιά, οι τιμωρίες έχουν ως στόχο να υπογραμμίσουν το ποιος έχει «το πάνω χέρι». Ιδιαίτερα οι σωματικές τιμωρίες, σκοπό έχουν να δείξουν στα παιδιά ότι εμείς, ως γονείς, έχουμε τον πρώτο λόγο και ότι αυτά το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να υπακούν και να υπομένουν τις όποιες σωματικές τιμωρίες για το καλό τους, μιας και εμείς είμαστε οι «αυθεντίες» που γνωρίζουν ποιο είναι το σωστό από παιδαγωγικής άποψης.
Ας μιλήσουμε τώρα για την ιδιαίτερα αγαπητή στους γονείς, αλλά και αποτελεσματική τιμωρία, την «αποβολή». Σε αυτό το μέτρο καταφεύγουν συνήθως οι γονείς όταν π.χ. το παιδί τους επιτεθεί σε κάποιο άλλο παιδί πάνω στο παιχνίδι (το απομακρύνουν για λίγα λεπτά από το άλλο παιδί και το υποχρεώνουν να κάτσει κοντά στη μαμά μέχρι να παρέλθει ο χρόνος τιμωρίας - αν χρειαστεί, μάλιστα, επαναλαμβάνουν την τιμωρία) ή όταν ένα παιδί γίνεται ενοχλητικό για τους γονείς και τα αδέλφια του (οι γονείς το υποχρεώνουν να μείνει στο δωμάτιό του για λίγο).
Οι «αποβολές», συγκρινόμενες με τις σωματικές τιμωρίες, είναι ένα αθώο μέτρο, έχουν όμως κι αυτά τις επιπτώσεις τους στην ψυχολογία του παιδιού. Για το παιδί που αποβάλλεται από το παιχνίδι επειδή επιτέθηκε σε κάποιο άλλο παιδί, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχεί κανείς. Μπορεί μεν να στερηθεί για λίγο την ελευθερία του, κοντά όμως στη μητέρα του θα νιώσει σιγουριά και ασφάλεια μέχρι να παρέλθει ο χρόνος της τιμωρίας.
Τα πράγματα γίνονται πιο σοβαρά όταν το παιδί δεν θέλει να καθίσει ήσυχο ή δεν μπορεί να καθίσει ήσυχο επειδή κάνει πείσματα ή επειδή είναι υπερκινητικό. Κάποιος που θα δοκίμαζε να εξαναγκάσει ένα ζωηρό παιδί να ηρεμήσει, είναι σίγουρο ότι θα αναγκαζόταν να εμπλακεί σε ομηρικούς καβγάδες μαζί του και στο τέλος το αποτέλεσμα που θα εισέπραττε θα ήταν απογοητευτικό από παιδαγωγικής άποψης.
Κι αυτό γιατί, ένα παιδί, το μόνο που θα βίωνε σε μια τέτοια περίπτωση είναι τη μητέρα του να θυμώνει, να οργίζεται και να καταφεύγει ακόμα και στη σωματική βία, αλλά στο τέλος να αναγκάζεται να υποχωρήσει. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε βαρύ πλήγμα για την αξιοπιστία και το κύρος της μητέρας και θα είχε σοβαρές συνέπειες στο μέλλον (ακόμα πιο πολλή νευρικότητα εκ μέρους του παιδιού και ως φυσική συνέπεια μεγαλύτερη αντιδραστικότητα και πιο σκληρούς καβγάδες). Κι αυτό γιατί, το παιδί, έχοντας πετύχει ήδη μία νίκη, θα κατέβαλλε ακόμα περισσότερη προσπάθεια για να κερδίσει και μια δεύτερη μάχη. Αντί, λοιπόν, να εμπλέκονται σε καβγάδες χωρίς ουσία με τα παιδιά τους, συνιστώ στους γονείς να αλλάζουν αμέσως σκηνικό (να βάζουν το παιδί τους στο καροτσάκι ή να το παίρνουν στην αγκαλιά τους και να εγκαταλείπουν πάραυτα την παιδική χαρά, ακόμα και αν το παιδί τους αντιδρά).
Ακόμα πιο επιφυλακτικοί πρέπει να είναι οι γονείς στη χρήση του μέτρου της «αποβολής» όταν πρόκειται για παιδιά λίγο μεγαλύτερης ηλικίας. Σε αυτή την περίπτωση, η σκοπιμότητα μιας τέτοιας τιμωρίας θα πρέπει να σταθμίζεται από τους γονείς, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τη συγκεκριμένη κατάσταση του παιδιού. Για να αναφέρουμε ένα παράδειγμα, φανταστείτε ένα τετράχρονο κοριτσάκι το οποίο εδώ και κάποιον καιρό ενοχλεί συνέχεια το μικρότερο αδελφάκι του επειδή το ζηλεύει. Φανταστείτε, λοιπόν, τώρα ένας γονιός να έστελνε στο δωμάτιό του για τιμωρία το κοριτσάκι αυτό. Μπορεί, βέβαια, να υπάρχουν παιδιά που σε μια τέτοια περίπτωση θα υπέμεναν χωρίς διαμαρτυρία μια τέτοια τιμωρία και μετά την πάροδό της θα γυρνούσαν πίσω ήρεμα και με μειωμένη την επιθετικότητά τους, τα περισσότερα, όμως, θα σκέπτονταν συνέχεια τρόπους για να εκδικηθούν και να τιμωρήσουν τους γονείς και το αδελφάκι τους.
Γι' αυτό, ποτέ μην επιβάλλετε την τιμωρία της «αποβολής» σε παιδιά από τριών χρονών και πάνω, εάν δεν είστε σίγουροι ότι μπορούν να την αντέξουν. Επιπλέον, καλό είναι να τους μιλάτε με όμορφο τρόπο (π.χ. «Νομίζω ότι χρειάζεσαι λίγα λεπτά για να ηρεμήσεις. Πήγαινε στο δωμάτιό σου για λίγο). Τα παιδιά, μπροστά στο ενδεχόμενο μιας τιμωρίας, συνήθως προσπαθούν να πετύχουν κάποιο συμβιβασμό. Αυτό είναι καλό, γιατί έτσι μαθαίνουν από μικρά να διεκδικούν. Κι εμείς καλό είναι να μην είμαστε και τόσο σκληροί στις «διαπραγματεύσεις». Όσο η σχέση μας με το παιδί μας βασίζεται στην εμπιστοσύνη, θα βρίσκεται πάντοτε μια λύση. Κάτι άλλο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να προτείνουμε στο παιδί να το συνοδεύσουμε στο δωμάτιό του. Μια τέτοια ενέργεια εκ μέρους μας θα έδειχνε στο παιδί ότι, παρά τα όσα συνέβησαν, εμείς συνεχίζουμε να το αγαπάμε. Αν όμως το παιδί αρνείται πεισματικά να πάει στο δωμάτιό του, τότε δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να το εξαναγκάσουμε να το κάνει ασκώντας βία.
Όποιος νομίζει ότι ένα παιδί μπορεί να εξαναγκαστεί να μείνει κλειδωμένο για κάποιο χρονικό διάστημα σε ένα δωμάτιο, θα βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων όταν, επιστρέφοντας, βρει αναστατωμένο το δωμάτιο. Για να αποτρέπουμε κάτι τέτοιο, η πιο ενδεδειγμένη λύση είναι να αλλάζουμε το σκηνικό, λέγοντας, για παράδειγμα, στο παιδί: «Ξέχασα να αγοράσω κάτι, θα έρθεις μαζί μου στο σουπερμάρκετ;» ή «Θα με βοηθήσεις να ετοιμάσω το βραδινό;» ή «Έλα να βάλουμε τον μικρό για ύπνο». Το κλείδωμα σε ένα δωμάτιο μπορεί επίσης να προκαλέσει στο παιδί φοβία. Αυτός είναι άλλος ένας σοβαρός λόγος που δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τέτοιου είδους τιμωρίες.
Για να έχουν οι κατσάδες αποτελέσματα
Και το απλό μάλωμα έχει τις επιπτώσεις του. Με λίγη προσοχή, όμως, ίσως είναι δυνατό να αποφύγουμε τις δυσάρεστες συνέπειες. Γι' αυτό:
Μην ωρύεστε: Αυτός που υψώνει τη φωνή, ουρλιάζει ή στριγκλίζει «πέφτει» στα μάτια των παιδιών και χάνει το κύρος του. Ένας πιο μετριοπαθής και ουσιαστικός τόνος πείθει περισσότερο. Ακόμα και τα παιδιά.
Επικεντρωθείτε στο συγκεκριμένο: Όταν μαλώνουμε τα παιδιά, καλό είναι να περιοριζόμαστε στο συγκεκριμένο και να μην αναμοχλεύουμε το παρελθόν.
Μην τα προσβάλλετε! Μην ξεχνάτε ποτέ την παλιά συμβουλή που μας προτρέπει να μην κριτικάρουμε το πρόσωπο αλλά την πράξη. Γι' αυτό, αποφύγετε να χρησιμοποιείτε εκφράσεις του τύπου «Δεν είσαι καλό παιδί» και προτιμήστε εκφράσεις όπως «Αυτό που έκανες δεν είναι καλό».
Όχι μεγάλες κατσάδες: Με τις συνεχείς κατσάδες δεν καταφέρνετε τίποτα. Γι' αυτό, μην γίνεστε επίμονοι. Όσο πιο μικρής διάρκειας είναι η κατσάδα, τόσο πιο γρήγορα αποτελέσματα έχει. Όσο η κατσάδα διαρκεί σε χρόνο, υπάρχει ο κίνδυνος να μετατραπούμε σε κλόουν που δεν τον παίρνει κανείς στα σοβαρά
Οι τιμωρίες είναι το πιο δύσκολο κεφάλαιο της διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι επιπτώσεις θα έχει στην ψυχή ενός παιδιού μια σωματική τιμωρία (ένα σκαμπίλι, ένα τράβηγμα του αυτιού κλπ.), αλλά και μια ηπιότερη τιμωρία, όπως το μάλωμα, ο περιορισμός στο δωμάτιο, η αποβολή από το παιχνίδι ή η αφαίρεση κάποιων «προνομίων» που του έχετε παραχωρήσει. Άλλοτε οι τιμωρίες μπορεί να λειτουργήσουν θετικά, άλλοτε όμως όχι. Μερικές φορές τα θετικά αποτελέσματα μπορεί να διαρκέσουν μερικές εβδομάδες, άλλοτε όμως μόνο μερικές ώρες.
Πολύ συχνά, μάλιστα, συμβαίνει να έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο. Ο λόγος που οι τιμωρίες είναι ένα ζήτημα τόσο περίπλοκο έχει να κάνει κυρίως με το ότι οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες διαφέρουν από παιδί σε παιδί και από κατάσταση σε κατάσταση. Ό,τι μπορεί να ήταν σωστό και αποτελεσματικό στην περίπτωση ενός παιδιού, μπορεί να αποδειχθεί εντελώς λανθασμένο στην περίπτωση ενός άλλου. Ό,τι είχε αποτελέσματα χθες, μπορεί αύριο, σε μια παρόμοια κατάσταση, να μην έχει τα ανάλογα αποτελέσματα. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με το κλίμα μέσα στην οικογένεια, με το πόση ένταση επικρατεί, αλλά και με το γεγονός ότι πολλές φορές γίνεται κατάχρηση του μέτρου των τιμωριών από τους γονείς.
«Όταν επικρατεί ηρεμία μέσα στο σπίτι μας, όταν δεν υπάρχει γκρίνια, συνήθως αρκεί να υψώσω λίγο τον τόνο της φωνής μου, για να με ακούσει ο μικρός μας. Όταν όμως κυριαρχεί ένταση, ακόμα και αν "του τις βρέξω", δεν πρόκειται να με ακούσει. Μάλιστα, έχω παρατηρήσει ότι, με τον καιρό, έχει συνηθίσει πια τα σκαμπίλια», μας διηγείται μια μητέρα.
Οι σωματικές τιμωρίες έχουν επιπτώσεις στην αυτοπεποίθηση των παιδιών
Στις σχέσεις μας με τα παιδιά, οι τιμωρίες έχουν ως στόχο να υπογραμμίσουν το ποιος έχει «το πάνω χέρι». Ιδιαίτερα οι σωματικές τιμωρίες, σκοπό έχουν να δείξουν στα παιδιά ότι εμείς, ως γονείς, έχουμε τον πρώτο λόγο και ότι αυτά το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να υπακούν και να υπομένουν τις όποιες σωματικές τιμωρίες για το καλό τους, μιας και εμείς είμαστε οι «αυθεντίες» που γνωρίζουν ποιο είναι το σωστό από παιδαγωγικής άποψης.
- Όποιος γονιός, λοιπόν, καταφεύγει στις σωματικές τιμωρίες, είναι σαν τσαλαπατά το αίσθημα αυτοεκτίμησης των παιδιών του. Αυτό, βέβαια, δεν γίνεται από πρόθεση, μιας και σήμερα οι γονείς κάνουν τα πάντα για να έχουν τα παιδιά τους αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία. Άρα, λοιπόν, όποιος δέρνει τα παιδιά του, υπονομεύει μοιραία τις ίδιες του τις προθέσεις.
- Οι σωματικές τιμωρίες καταστρέφουν τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των παιδιών και των γονιών τους. Από τη μια προσποιούμαστε ότι τα παίρνουμε στα σοβαρά, ρωτώντας τα για την άποψή τους σε κάποιο θέμα, συζητώντας μαζί τους όταν προκύπτει κάποιο ζήτημα, και από την άλλη «τους τις βρέχουμε» όταν δεν συμμορφώνονται σε αυτά που τους λέμε. Έτσι, δημιουργούνται αναπόφευκτα ανακολουθίες και, κατά λογική συνέπεια, κρίση στη σχέση μας μαζί τους.
- Οι σωματικές τιμωρίες αφήνουν συχνά ισόβια ψυχικά τραύματα στα παιδιά.
- Οι σωματικές τιμωρίες κάνουν τα παιδιά συνεσταλμένα (μερικά, μάλιστα, καταρρέουν ψυχολογικά).
- Οι σωματικές τιμωρίες απομακρύνουν συναισθηματικά τα παιδιά από τους γονείς τους.
- Οι σωματικές τιμωρίες κάνουν τα παιδιά ατίθασα και επιθετικά.
Ας μιλήσουμε τώρα για την ιδιαίτερα αγαπητή στους γονείς, αλλά και αποτελεσματική τιμωρία, την «αποβολή». Σε αυτό το μέτρο καταφεύγουν συνήθως οι γονείς όταν π.χ. το παιδί τους επιτεθεί σε κάποιο άλλο παιδί πάνω στο παιχνίδι (το απομακρύνουν για λίγα λεπτά από το άλλο παιδί και το υποχρεώνουν να κάτσει κοντά στη μαμά μέχρι να παρέλθει ο χρόνος τιμωρίας - αν χρειαστεί, μάλιστα, επαναλαμβάνουν την τιμωρία) ή όταν ένα παιδί γίνεται ενοχλητικό για τους γονείς και τα αδέλφια του (οι γονείς το υποχρεώνουν να μείνει στο δωμάτιό του για λίγο).
Οι «αποβολές», συγκρινόμενες με τις σωματικές τιμωρίες, είναι ένα αθώο μέτρο, έχουν όμως κι αυτά τις επιπτώσεις τους στην ψυχολογία του παιδιού. Για το παιδί που αποβάλλεται από το παιχνίδι επειδή επιτέθηκε σε κάποιο άλλο παιδί, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχεί κανείς. Μπορεί μεν να στερηθεί για λίγο την ελευθερία του, κοντά όμως στη μητέρα του θα νιώσει σιγουριά και ασφάλεια μέχρι να παρέλθει ο χρόνος της τιμωρίας.
Τα πράγματα γίνονται πιο σοβαρά όταν το παιδί δεν θέλει να καθίσει ήσυχο ή δεν μπορεί να καθίσει ήσυχο επειδή κάνει πείσματα ή επειδή είναι υπερκινητικό. Κάποιος που θα δοκίμαζε να εξαναγκάσει ένα ζωηρό παιδί να ηρεμήσει, είναι σίγουρο ότι θα αναγκαζόταν να εμπλακεί σε ομηρικούς καβγάδες μαζί του και στο τέλος το αποτέλεσμα που θα εισέπραττε θα ήταν απογοητευτικό από παιδαγωγικής άποψης.
Κι αυτό γιατί, ένα παιδί, το μόνο που θα βίωνε σε μια τέτοια περίπτωση είναι τη μητέρα του να θυμώνει, να οργίζεται και να καταφεύγει ακόμα και στη σωματική βία, αλλά στο τέλος να αναγκάζεται να υποχωρήσει. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε βαρύ πλήγμα για την αξιοπιστία και το κύρος της μητέρας και θα είχε σοβαρές συνέπειες στο μέλλον (ακόμα πιο πολλή νευρικότητα εκ μέρους του παιδιού και ως φυσική συνέπεια μεγαλύτερη αντιδραστικότητα και πιο σκληρούς καβγάδες). Κι αυτό γιατί, το παιδί, έχοντας πετύχει ήδη μία νίκη, θα κατέβαλλε ακόμα περισσότερη προσπάθεια για να κερδίσει και μια δεύτερη μάχη. Αντί, λοιπόν, να εμπλέκονται σε καβγάδες χωρίς ουσία με τα παιδιά τους, συνιστώ στους γονείς να αλλάζουν αμέσως σκηνικό (να βάζουν το παιδί τους στο καροτσάκι ή να το παίρνουν στην αγκαλιά τους και να εγκαταλείπουν πάραυτα την παιδική χαρά, ακόμα και αν το παιδί τους αντιδρά).
Ακόμα πιο επιφυλακτικοί πρέπει να είναι οι γονείς στη χρήση του μέτρου της «αποβολής» όταν πρόκειται για παιδιά λίγο μεγαλύτερης ηλικίας. Σε αυτή την περίπτωση, η σκοπιμότητα μιας τέτοιας τιμωρίας θα πρέπει να σταθμίζεται από τους γονείς, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τη συγκεκριμένη κατάσταση του παιδιού. Για να αναφέρουμε ένα παράδειγμα, φανταστείτε ένα τετράχρονο κοριτσάκι το οποίο εδώ και κάποιον καιρό ενοχλεί συνέχεια το μικρότερο αδελφάκι του επειδή το ζηλεύει. Φανταστείτε, λοιπόν, τώρα ένας γονιός να έστελνε στο δωμάτιό του για τιμωρία το κοριτσάκι αυτό. Μπορεί, βέβαια, να υπάρχουν παιδιά που σε μια τέτοια περίπτωση θα υπέμεναν χωρίς διαμαρτυρία μια τέτοια τιμωρία και μετά την πάροδό της θα γυρνούσαν πίσω ήρεμα και με μειωμένη την επιθετικότητά τους, τα περισσότερα, όμως, θα σκέπτονταν συνέχεια τρόπους για να εκδικηθούν και να τιμωρήσουν τους γονείς και το αδελφάκι τους.
Γι' αυτό, ποτέ μην επιβάλλετε την τιμωρία της «αποβολής» σε παιδιά από τριών χρονών και πάνω, εάν δεν είστε σίγουροι ότι μπορούν να την αντέξουν. Επιπλέον, καλό είναι να τους μιλάτε με όμορφο τρόπο (π.χ. «Νομίζω ότι χρειάζεσαι λίγα λεπτά για να ηρεμήσεις. Πήγαινε στο δωμάτιό σου για λίγο). Τα παιδιά, μπροστά στο ενδεχόμενο μιας τιμωρίας, συνήθως προσπαθούν να πετύχουν κάποιο συμβιβασμό. Αυτό είναι καλό, γιατί έτσι μαθαίνουν από μικρά να διεκδικούν. Κι εμείς καλό είναι να μην είμαστε και τόσο σκληροί στις «διαπραγματεύσεις». Όσο η σχέση μας με το παιδί μας βασίζεται στην εμπιστοσύνη, θα βρίσκεται πάντοτε μια λύση. Κάτι άλλο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να προτείνουμε στο παιδί να το συνοδεύσουμε στο δωμάτιό του. Μια τέτοια ενέργεια εκ μέρους μας θα έδειχνε στο παιδί ότι, παρά τα όσα συνέβησαν, εμείς συνεχίζουμε να το αγαπάμε. Αν όμως το παιδί αρνείται πεισματικά να πάει στο δωμάτιό του, τότε δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να το εξαναγκάσουμε να το κάνει ασκώντας βία.
Όποιος νομίζει ότι ένα παιδί μπορεί να εξαναγκαστεί να μείνει κλειδωμένο για κάποιο χρονικό διάστημα σε ένα δωμάτιο, θα βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων όταν, επιστρέφοντας, βρει αναστατωμένο το δωμάτιο. Για να αποτρέπουμε κάτι τέτοιο, η πιο ενδεδειγμένη λύση είναι να αλλάζουμε το σκηνικό, λέγοντας, για παράδειγμα, στο παιδί: «Ξέχασα να αγοράσω κάτι, θα έρθεις μαζί μου στο σουπερμάρκετ;» ή «Θα με βοηθήσεις να ετοιμάσω το βραδινό;» ή «Έλα να βάλουμε τον μικρό για ύπνο». Το κλείδωμα σε ένα δωμάτιο μπορεί επίσης να προκαλέσει στο παιδί φοβία. Αυτός είναι άλλος ένας σοβαρός λόγος που δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τέτοιου είδους τιμωρίες.
Για να έχουν οι κατσάδες αποτελέσματα
Και το απλό μάλωμα έχει τις επιπτώσεις του. Με λίγη προσοχή, όμως, ίσως είναι δυνατό να αποφύγουμε τις δυσάρεστες συνέπειες. Γι' αυτό:
Μην ωρύεστε: Αυτός που υψώνει τη φωνή, ουρλιάζει ή στριγκλίζει «πέφτει» στα μάτια των παιδιών και χάνει το κύρος του. Ένας πιο μετριοπαθής και ουσιαστικός τόνος πείθει περισσότερο. Ακόμα και τα παιδιά.
Επικεντρωθείτε στο συγκεκριμένο: Όταν μαλώνουμε τα παιδιά, καλό είναι να περιοριζόμαστε στο συγκεκριμένο και να μην αναμοχλεύουμε το παρελθόν.
Μην τα προσβάλλετε! Μην ξεχνάτε ποτέ την παλιά συμβουλή που μας προτρέπει να μην κριτικάρουμε το πρόσωπο αλλά την πράξη. Γι' αυτό, αποφύγετε να χρησιμοποιείτε εκφράσεις του τύπου «Δεν είσαι καλό παιδί» και προτιμήστε εκφράσεις όπως «Αυτό που έκανες δεν είναι καλό».
Όχι μεγάλες κατσάδες: Με τις συνεχείς κατσάδες δεν καταφέρνετε τίποτα. Γι' αυτό, μην γίνεστε επίμονοι. Όσο πιο μικρής διάρκειας είναι η κατσάδα, τόσο πιο γρήγορα αποτελέσματα έχει. Όσο η κατσάδα διαρκεί σε χρόνο, υπάρχει ο κίνδυνος να μετατραπούμε σε κλόουν που δεν τον παίρνει κανείς στα σοβαρά
Ο ρόλος των παππούδων
Ο τρόπος που τίθεται η ερώτηση προδιαθέτει αρνητικά και είναι σαν να τοποθετεί τους γονείς και τους παππούδες σε αντίθετα «στρατόπεδα» με αντικείμενο διαμάχης το παιδί. Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στα «λάθη» και στα «προβλήματα» που δημιουργούν οι παππούδες στο έργο των γονιών. Η ευχαρίστηση, η απόλαυση, το κέρδος που έχει το παιδί από τη δυνατότητα να συν-δημιουργήσει και να χαρεί τη δική του ιδιαίτερη σχέση με τους παππούδες, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, ή ξεχνιούνται εντελώς.
Μπορούν οι παππούδες να υποκαταστήσουν τους γονείς;
Αν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για λάθη, ένα βασικό λάθος είναι να θεωρείται ο ρόλος των παππούδων προέκταση του ρόλου των γονιών. Σαν να είναι υποχρεωμένοι οι παππούδες να αναλάβουν χρέη γονιού για τα εγγόνια τους. Κάποιες φορές, μάλιστα, θεωρείται τόσο αυτονόητη η διαθεσιμότητά τους, που η πιθανότητα να θέλουν να διαθέσουν το χρόνο τους και σε άλλες δραστηριότητες, αντιμετωπίζεται με θυμό από τα παιδιά τους και ενοχές από τους ίδιους.
Η συμβολή των παππούδων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού. Ωστόσο, είναι άδικο, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα παιδιά τους, να θεωρείται ότι υποκαθιστούν το ρόλο του γονέα. Οι παππούδες δικαιούνται να απολαύσουν τα ξεχωριστά προνόμια που έχει ο ρόλος της γιαγιάς ή του παππού, ενώ οι γονείς δικαιούνται να ανακαλύψουν και να αναδείξουν όλο το δυναμικό τους στο γονεϊκό ρόλο.
Ποιός βάζει τα όρια;
Και ο γονεϊκός ρόλος είναι επιφορτισμένος με την ευθύνη της επιβολής κανόνων, ορίων, απαγορεύσεων. Άχαρο μεν, απαραίτητο και ιδιαίτερα πολύτιμο, όταν γίνεται με σταθερότητα και αγάπη, δε. Οι γονείς, λοιπόν, είναι αυτοί που είναι υπεύθυνοι για τα «πρέπει» και τα «μη» και οφείλουν να έχουν μια κοινή γραμμή σε αυτό. Οι παππούδες συμβάλλουν διαφορετικά στη ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού, όντας αυτοί που θα πουν ιστορίες, που θα επιτρέψουν ένα γλυκό παραπάνω, ή που θα κάνουν μαζί με τα εγγόνια τους «ζαβολιές» γελώντας και συμφωνόντας ότι «δεν θα πουν τίποτα στην μαμά και στον μπαμπά». Είναι αυτοί, που έχοντας υπάρξει γονείς στο παρελθόν, δικαιούνται πλέον να ξενοιάσουν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους στο γονεϊκό ρόλο, και να κακομάθουν και λίγο τα εγγόνια τους.
Ποια είναι η διπλωματικότερη αντιμετώπιση από τη μεριά μας που θα φέρει και τα επιθυμητά αποτελέσματα;
Αν γίνει κατανοητό ότι οι γονείς και οι παππούδες δεν είναι αντίπαλοι, αλλά σύμμαχοι, που διαδραματίζουν, όμως, διαφορετικούς ρόλους στον κύκλο ζωής της ευρύτερης οικογένειας και κατ' επέκταση στη ζωή του παιδιού, ίσως να μην υπάρχει ανάγκη από «διπλωματική αντιμετώπιση». Είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοήσουν ότι αυτοί είναι οι υπεύθυνοι για την ανατροφή των παιδιών τους και ότι έχουν την ελευθερία, αλλά και την ευθύνη, να πάρουν αποφάσεις για το μεγάλωμα του παιδιού τους. Αν οι γονείς νιώσουν ασφάλεια και εμπιστευτούν τις δυνατότητές τους σε αυτόν τον νέο, άγνωστο, αλλά και τόσο απολαυστικό ρόλο, τότε μπορεί και να χαμογελούν τρυφερά με την τάση των παππούδων να «ξέρουν καλύτερα», και να τους επιτρέπουν να κακομάθουν τα εγγόνια τους.Είναι σωστό να ανησυχούν οι γονείς για το αν ο παππούς και η γιαγιά κακομαθαίνουν τα παιδιά τους;
Αν οι γονείς έχουν ξεκάθαρους κανόνες και όρια, έχουν δημιουργήσει σταθερές βάσεις για την ανατροφή του παιδιού, τότε δε χρειάζεται να ανησυχούν αν η γιαγιά και ο παππούς το «κακομαθαίνουν». Εξάλλου, αυτός είναι ο ρόλος των παππούδων. Οι παππούδες μπορούν πλέον να ξενοιάσουν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους στο γονικό ρόλο, και να απολαύσουν μια τρυφερή σχέση με τα εγγόνια τους, κάνοντας από κοινού και καμιά σκανταλιά. Και στο κάτω κάτω οι παππούδες έχουν υπάρξει γονείς στο παρελθόν. Δικαιούνται, πλέον, να δημιουργήσουν διαφορετική σχέση με τα εγγόνια τους και να μην τα αντιμετωπίζουν ως αντίγραφο των παιδιών τους. Και όταν είναι διαθέσιμοι, να κρατήσουν το εγγόνι, είναι καλύτερο να ακούν «ευχαριστώ», αντί για παρατηρήσεις.
«Ευχαριστώ!» πόσο συχνά το λέμε;
Η «διπλωματική αντιμετώπιση», λοιπόν, με συμφέροντα αποτελέσματα για όλους μπορεί να είναι το «ευχαριστώ». Δεν είναι αυτονόητο ότι η γιαγιά και ο παππούς θα κρατήσουν το εγγόνι. Η παρουσία τους, όταν υπάρχει η δυνατότητα, είναι δώρο, για την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη του παιδιού. Η συμβολή τους και η συμμετοχή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ωστόσο, χρειάζεται να γίνει σαφές ότι δεν είναι εκείνοι που παίρνουν αποφάσεις για την ανατροφή του παιδιού. Δικαιούνται να έχουν μια ξεχωριστή τρυφερή σχέση με το εγγόνι τους. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι οι παππούδες είναι οι «καλοί» και οι γονείς οι «κακοί».
Η πιο μικρή… μεγάλη λέξη: ΟΧΙ
- Μια μικρή λεξούλα που μας παιδεύει και τα παιδεύει!
- Μια λεξούλα σημαντική για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του παιδιού!
- Μια λεξούλα που η συχνότητα χρήσης της δεν αναλογεί με την συχνότητα εφαρμογής της!
Πότε να αρχίσουμε να λέμε «Όχι»!
Η αφορμή δίνεται από το ίδιο το παιδί. Όταν αρχίζει να αποκτά ανεξαρτησία κίνησης, οι κίνδυνοι αυξάνονται και ο γονιός, ως υπεύθυνος για την ασφάλειά του, το προστατεύει με κινήσεις και με λόγια, ενώ παράλληλα το προετοιμάζει για την στιγμή της απουσίας του.Το παιχνίδι της ακροβασίας και η εξερεύνηση του χώρου και των πραγμάτων που το περιβάλλουν είναι οι δύο πρώτες καταστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους για το παιδί, αλλά ικανοποιούν και βασικές ανάγκες του: την περιέργεια και την ανακάλυψη των δυνάμεων και δεξιοτήτων του.
Μιλάμε για την ηλικία των 15-24 μηνών η ηλικία όλα θέλω να τα πιάνω. Θέλει πολύ προσοχή και πολύ εκπαίδευση. Να του μάθουμε να χειρίζεται τα αντικείμενα χωρίς κίνδυνο για τον ίδιο, τους άλλους και τα ίδια τα πράγματα.
Ανακαλύπτοντας τον κόσμο και το σώμα του το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με το όχι που δεν είναι τίποτε άλλο από την αρχή της πραγματικότητας. Την εποχή που τα πρώτα «όχι» αρχίζουν να λέγονται, την ίδια στιγμή ακούγονται και τα πρώτα συνειδητά «μπράβο».
ΠΩΣ λέμε το όχι στα παιδιά;
Αρχικά πρέπει έχουμε ξεκάθαρες απόψεις για τα όχι που θέλουμε να εφαρμόσουμε: ποια είναι, πόσα είναι και ποια η ιεράρχησή τους. Η σημαντική αρχή λέει ότι τα όχι είναι λίγα, συγκεκριμένα, προσαρμοσμένα στην ηλικία και ιδιοσυγκρασία του παιδιού και κυρίως σταθερά! Η ικανότητα του γονιού να προσαρμόζεται στις ανάγκες του παιδιού ανάλογα με την ηλικία του είναι σημαντική.
Τα συνηθισμένα λάθη των γονιών
- Οι γονείς φοβούνται τη σύγκρουση.Ακούγονται διστακτικοί και αβέβαιοι όταν θέλουν να πουν ένα «όχι» στα παιδιά.
- Χρησιμοποιούν πολλές εξηγήσεις καιεπιχειρήματα, χωρίς να βλέπουν ότι το παιδί απλώς νομίζει ότι «κερδίσει χρόνο»και τελικά θα καταφέρει αυτό που θέλει.
- Δίνουν μεγάλη προσοχή στη διαμάχη μετο παιδί, το οποίο απολαμβάνει τον έλεγχο και το ενδιαφέρον να έχει κάποιονμεγάλο του χεριού του.
- Οι γονείς φτάνουν στα όρια τους καιτο επιπλήττουν με μεγαλύτερη ένταση από αυτή που είχαν πρόθεση αρχικά.
Winnicott: ίσως η ιδέα του «όχι» να προβληματίζει τους γονείς, όμως στα παιδιά αρέσει. Δεν θέλουν να παίζουν με μαλακά και απαλά πράγματα όλη την ώρα, τους αρέσουν οι πέτρες, τα ξύλα και το σκληρό πάτωμα και τους αρέσει να τους λένε που να σταματήσουν , όπως τους αρέσει και να τα παίρνουν αγκαλιά!
Dolto: Ο ρόλος της κοινωνίας, ο ρόλος των γονιών και παιδαγωγών είναι να εντάξουν το παιδί στους κόλπους της δίνοντάς του, μέρα με τη μέρα, τη δυνατότητα να αισθάνεται ασφαλές με τον εαυτό του, με τις παρορμήσεις του και με τα όρια του.
Οι παγίδες του ύπνου
Κάποιες καθημερινές συνήθειες μπορεί να εμποδίζουν το παιδί σας να κοιμηθεί καλά.
Αν το παιδί σας δεν κοιμάται τις ώρες που πρέπει, ξυπνά ξαφνικά τη νύχτα ή πετάγεται από το κρεβάτι του νωρίς-νωρίς κάθε πρωί, ίσως το πρόβλημα να οφείλεται σε κάτι απλό, το οποίο μπορεί να αλλάξει γρήγορα και εύκολα. Να λοιπόν μερικές «παγίδες» του ύπνου που μπορεί να μην έχετε σκεφτεί.
• Τα ξενύχτια του Σαββατοκύριακου: «Δεν έχει σχολείο αύριο» σκέφτεστε και αφήνετε το παιδί σας να ξαγρυπνήσει μέχρι αργά, αφού «ούτως ή άλλως μπορεί να ξυπνήσει ό,τι ώρα θέλει». Τελικά όμως ξυπνάει νωρίς, και μάλιστα πετάγεται σαν ελατήριο για να μη χάσει τις παιδικές πρωινές εκπομπές. Έτσι, το βιολογικό του ρολόι αποσυντονίζεται και δυσκολεύεται να ξαναμπεί σε ρυθμό.
• Λίγη τηλεόραση πριν κοιμηθεί: Υποκύπτετε στις πιέσεις του νομίζοντας ότι θα χαλαρώσει και θα κοιμηθεί πιο εύκολα, το παιδί όμως όχι μόνο δεν νανουρίζεται, αλλά με όλες τις αισθήσεις στο ζενίθ παρακολουθεί με ενδιαφέρον το αγαπημένο του σίριαλ και ξαγρυπνά ακόμα πιο πολύ.
• Μπαίνει φως από το δρόμο στο δωμάτιό του: Βάλτε οπωσδήποτε χοντρές κουρτίνες που δημιουργούν συσκότιση, γιατί η έκθεση στο φως ξυπνάει τα παιδιά πιο εύκολα και από το δυνατό θόρυβο. Άστε που το παιδί νομίζει ότι έχει ξημερώσει και ξυπνά πολύ νωρίς.
• Δεν κάνει αρκετή γυμναστική: Αν το παιδί σας είναι όλη μέρα μπροστά από έναν υπολογιστή, μπορεί να έχει προβλήματα ύπνου. Πρέπει να κινείται περισσότερο, γιατί η φυσική δραστηριότητα δημιουργεί υγιή κόπωση που ευνοεί τον ύπνο.
• Τρωει σε ακατάστατες ώρες: Αν τα γεύματα είναι άστατα, το σώμα δεν μαθαίνει πότε χρειάζεται φαγητό. Γι' αυτό τα παιδιά που τρωνε ακανόνιστα συνήθως πεινάνε περισσότερο και η πείνα αυτή προκαλεί εκνευρισμό, με συνέπεια να ηρεμούν δυσκολότερα όταν έρθει η ώρα του ύπνου.
Κάνε πιο κοινωνικό το παιδί σου!
Έχεις παρατηρήσει ότι το παιδάκι σου στο νηπιαγωγείο δεν είναι τόσο κοινωνικό και δεν θέλει να πηγαίνει σε πάρτι ή να κάνει παρέες; Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη σου εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό και τι να κάνεις για να το αντιμετωπίσεις!
Είναι πολύ συνηθισμένο τα παιδάκια στην ηλικία πριν από το σχολείο να είναι μαζεμένα και συνεσταλμένα και αυτό είναι ορατό είτε στα πάρτι όπου τα προσκαλούν είτε σε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις, αλλά και στο νηπιαγωγείο.
Ας σκεφτούμε ότι το νηπιαγωγείο είναι η πρώτη επίσημη έξοδος του παιδιού στην κοινωνία. Είναι το πρώτο σχολείο στο οποίο πηγαίνει το παιδί και όπου ζει με συμμαθητές, με κανόνες, με έναν ενήλικα ο οποίος ζητά πράγματα και αξιολογεί την συμμετοχή και την προσπάθεια.
Οπότε ένα συνεσταλμένο παιδί δυσκολεύεται και μένει ντροπαλό στην άκρη, δεν διεκδικεί, δεν κάνει την παρουσία του αισθητή, δεν παίζει πολλές φορές σε ομαδικά παιχνίδια δείχνοντας ότι δυσκολεύεται.
Πως θα βοηθήσουμε το παιδί μας να γίνει πιο κοινωνικό;
Εφόσον ο εκπαιδευτικός μας ενημερώσει ή από μόνοι μας αντιληφθούμε ότι το παιδί μας ανήκει σε αυτά τα συνεσταλμένα πρέπει να το βοηθήσουμε και εμείς οι ίδιοι αλλά και σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό για να μπορέσει να γίνει πιο κοινωνικό.
Από τι παιδιά αποτελείται η παρέα του;
Καταρχήν στο σχολείο θα ωφελούσε εάν καθόταν σε μια παρεούλα παιδιών τα οποία να μην είναι ούτε τα ίδια συνεσταλμένα ούτε πολύ ζωηρά και ίσως και επιθετικά. Γιατί τότε θα αισθανόταν ακόμα πιο δύσκολα και θα μαζευόταν ακόμα περισσότερο.
Μια μέση κατάσταση βοηθά το παιδί να μπορέσει να αρχίσει να ξανοίγεται με παιδάκια τα οποία δεν είναι τόσο άνετα και ζωντανά ώστε η διαφορά του να φαίνεται ακόμα μεγαλύτερη.
Κάλεσε τους φίλους του σπίτι!
Θα πρέπει επίσης να καλούμε παιδάκια στο σπίτι. Καλύτερα συμμαθητές του και μάλιστα από την συγκεκριμένη παρέα με την οποία κάθεται το παιδί στο νηπιαγωγείο και να διαλέγουμε παιδιά με τον ίδιο τρόπο όπως προτείνουμε να διαλέγει η δασκάλα τους συμμαθητές με τους οποίους θα βρίσκεται πιο κοντά το παιδί. Δηλαδή καλούμε στο σπίτι παιδιά τα οποία δεν είναι ούτε εντελώς μαζεμένα αλλά ούτε και πάρα πολύ ζωηρά και άτακτα.
Όχι διαταγές!
Κάτι ακόμα που πρέπει να προσέχουμε είναι να μην προτρέπουμε διαρκώς το παιδί “πήγαινε παίξε, μίλα, πήγαινε με τα άλλα παιδάκια” γιατί το ενοχοποιούμε και το κάνουμε να μπλοκάρει ακόμα περισσότερο. Έτσι πιστεύει ότι δεν πληρεί τις προϋποθέσεις που βάζουμε εμείς ως γονείς και άρα μας απογοητεύει και δεν βρίσκεται στο ύψος των προσδοκιών μας άρα μπορεί να χάσει την αγάπη μας και την εκτίμησή μας.
Ποιο είναι το λάθος των γονέων;
Βεβαίως οι γονείς για το καλό του παιδιού το προτρέπουν να πάει να παίξει ή να κάνει παρέα με τα άλλα παιδάκια, δυστυχώς όμως έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα.
Θα πρέπει απλά να ρωτάμε το παιδί τι θα ήθελε να κάνει. Δηλαδή: “θέλεις να παίξεις με τα άλλα παιδάκια;” Αν το παιδί πει όχι θα του πούμε: “μα είναι κρίμα γιατί γ' αυτόν τον λόγο ήρθαμε, αν δεν θέλεις να παίξεις ίσως θα πρέπει αν φύγουμε.”
Έτσι του δείχνουμε ότι δεν είναι υποχρεωτικό μεν να συμμετέχει και να είναι κοινωνικό αλλά ότι το ίδιο χάνει ευκαιρία και εμείς δείχνουμε κατανόηση και δεν είμαστε απαιτητικοί.
Ή θα πρέπει να το ρωτάμε “για ποιο λόγο δεν θέλεις να παίξεις με τα παιδάκια; σε στεναχωρεί κάτι; δυσκολεύεσαι κάπου; ή θέλεις να κάνω εγώ κάτι για να σε βοηθήσω να μπεις στο παιχνίδι;”
Βλέποντας το παιδί ότι μας έχει συμμάχους, βλέποντας το παιδί ότι δεν μας απογοητεύει και συνειδητοποιώντας ακόμη ότι ο μόνος χαμένος στην ιστορία είναι ο ίδιος και όχι εμείς ή τα άλλα παιδάκια, υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να αρχίσει να ξανοίγεται και σιγά σιγά να συμμετέχει.
Του αρέσει κάποιο άθλημα;
Τέλος αν έχει κάποια ιδιαίτερη προτίμηση σε άθλημα ή σε δραστηριότητα και μάλιστα ομαδική θα πρέπει να το εντάξετε διαλέγοντας πάντα ο συναθλητής ή ο συμπαίχτης να είναι ένα παιδάκι αρκετά δυνατό ώστε να μην χρειάζεται να κάνει υπερβολές ή να μένει εκείνο κλεισμένο και συνεσταλμένο.
Αυτό θα βοηθήσει το παιδάκι σας να το ακολουθήσει και να ενταχθεί μέσα στην ομάδα, να χαρεί την παρέα και να πάψει να είναι στην άκρη της τάξης ή στην άκρη του πάρτι.
Εξηγήστε στη νηπιαγωγό ότι ακολουθείτε αυτή την διαδικασία για να μπορέσει και η ίδια να κάνει το ίδιο στο σχολείο και το παιδάκι να γίνει κοινωνικότερο κάτι που θα του είναι απαραίτητο όταν θα πάει στο δημοτικό.
Λέμε πάντα «Ευχαριστώ»
Ανησυχείτε για το πώς θα αντιδράσει το παιδί σας αν, ανοίγοντας το πακέτο που του έφερε η γιαγιά, δει ένα ζευγάρι πιτζαμούλες αντί για το ηλεκτρονικό παιχνίδι που περίμενε; Το πώς αντιδρούν τα παιδιά στη θέα ενός δώρου που δεν τους αρέσει, έχει να κάνει με το πόσο τους έχουμε εξηγήσει τη σημασία που έχει να σ' αγαπάει κάποιος και γι' αυτό να σου κάνει ένα δώρο και όχι τι δώρο είναι αυτό. Κι αυτό απαιτεί εκπαίδευση. Τα παιδιά πρέπει από νωρίς να διδαχτούν το πραγματικό νόημα του δώρου, που είναι η "χειρονομία" και όχι το δώρο αυτό καθεαυτό.
Ίσως έχετε ήδη έρθει σε δύσκολη θέση, όταν το μικρό παιδί σας εξέφρασε με πλήρη ειλικρίνεια μπροστά σ’ αυτόν που του έφερε ένα δώρο, ότι το δώρο αυτό δεν του αρέσει καθόλου. Για να μην νιώθετε άσχημα, σας ενημερώνω ότι δεν είστε οι μόνοι. Πολλοί γονείς έχουν έρθει σ’ αυτή τη δυσάρεστη θέση. Αν υπάρχει ακόμα για εσάς λίγος χρόνος, ας δούμε κάποιες συμβουλές για το πώς πρέπει να συμβουλέψετε τα μικρά σας, ώστε να συμπεριφερθούν με όμορφο τρόπο, στις γιαγιάδες, νονές, θείους και φίλους που φέτος θα τους προσφέρουν ένα δώρο.
Διδάξτε του καλούς τρόπους από νωρίς
Μια καλή εκπαίδευση είναι να το μάθετε να φτιάχνει μια ζωγραφιά ή μια κάρτα για αυτόν που περιμένετε να έρθει και να του φέρει το πρωτοχρονιάτικο δώρο του. Αν του εξηγήσετε ότι πρέπει να φτιάξει μια ευχαριστήρια κάρτα για να την έχει έτοιμη πχ για τη γιαγιά του που θα έρθει να του φέρει το δώρο του, θα πρέπει να του εξηγήσετε συγχρόνως, ότι αυτή η κάρτα συμβολίζει ένα «ευχαριστώ που μου έφερες δώρο» κι όχι «ευχαριστώ που μου έφερες ένα δώρο που το ήθελα». Όσο θα την ετοιμάζει, μπορείτε να συζητήσετε για το πώς αισθάνεται κάποιος όταν του δίνουν ένα δώρο, πόσο σημαντικό είναι κάποιος να σε σκέφτεται, να ξοδεύει χρήματα και χρόνο για σένα και πόσο ευγνώμονες πρέπει να είμαστε εμείς γι’ αυτό.
Θέστε καθαρούς στόχους
Το ότι το παιδί σας δεν φέρεται με ευγένεια όταν του δίνουν ένα δώρο που δεν του αρέσει, δεν σημαίνει ότι είναι κακό ή κακομαθημένο. Απλά τα μικρά παιδιά δεν έχουν την κοινωνική παιδεία για να πουν ένα ευγενικό «ευχαριστώ», ακόμα κι αν δεν το πολύ-εννοούν. Μια καλή ιδέα είναι να γίνετε το παράδειγμα προς μίμηση ευχαριστώντας εσείς το παιδί σας κάθε φορά που κάνει κάτι για εσάς. Επίσης μάθετέ το να αγκαλιάζει και να ευχαριστεί αυτόν που του έφερε ένα δώρο αμέσως μόλις του δώσει το πακέτο και πριν το ανοίξει.
Βάλτε φρένο στο άνοιγμα των δώρων
Σίγουρα έχετε δει το παιδί σας ή κάποιο άλλο παιδί, να κάθεται ανάμεσα σε μια στοίβα από δώρα (από τον Αϊ Βασίλη, τη γιαγιά, την νονά, τη θεία κτλ), να σκίζει το χαρτί του περιτυλίγματος με πραγματική λύσσα, και πριν καλά καλά προλάβει να δει τι περιέχει το δώρο να ορμάει στο επόμενο πακέτο. Αντί να αφήσετε το παιδί ανάμεσα σε ένα βουνό από πακέτα είναι καλύτερο να ορίσετε εσείς το ρυθμό, δίνοντάς του ένα πακέτο κάθε φορά που έχει ανοίξει το προηγούμενο, έχει δει τι είναι το δώρο και έχει ευχαριστήσει αυτόν που του το έφερε.
Εξηγήστε τις συνέπειες
Συζητήστε με το παιδί σας πόσο άσχημα θα νιώσει η γιαγιά και πόσο θα την στεναχωρηθεί αν της πει «Δεν μ’ αρέσει αυτό που μου έφερες». Φυσικά δεν πρέπει να λέμε ψέματα, σωστό αυτό, αλλά υπάρχουν ουδέτεροι τρόποι να πούμε «ευχαριστώ» και να μην προσβάλλουμε και στενοχωρούμε αυτόν που μας έφερε κάτι που δεν μας αρέσει. Ίσως θα είναι δύσκολο να καταλάβει και να εκτιμήσει την χειρονομία του δώρου στην αρχή, αλλά ωριμάζοντας θα μάθει να το εκτιμά κι αυτό σιγά σιγά.
Ίσως έχετε ήδη έρθει σε δύσκολη θέση, όταν το μικρό παιδί σας εξέφρασε με πλήρη ειλικρίνεια μπροστά σ’ αυτόν που του έφερε ένα δώρο, ότι το δώρο αυτό δεν του αρέσει καθόλου. Για να μην νιώθετε άσχημα, σας ενημερώνω ότι δεν είστε οι μόνοι. Πολλοί γονείς έχουν έρθει σ’ αυτή τη δυσάρεστη θέση. Αν υπάρχει ακόμα για εσάς λίγος χρόνος, ας δούμε κάποιες συμβουλές για το πώς πρέπει να συμβουλέψετε τα μικρά σας, ώστε να συμπεριφερθούν με όμορφο τρόπο, στις γιαγιάδες, νονές, θείους και φίλους που φέτος θα τους προσφέρουν ένα δώρο.
Διδάξτε του καλούς τρόπους από νωρίς
Μια καλή εκπαίδευση είναι να το μάθετε να φτιάχνει μια ζωγραφιά ή μια κάρτα για αυτόν που περιμένετε να έρθει και να του φέρει το πρωτοχρονιάτικο δώρο του. Αν του εξηγήσετε ότι πρέπει να φτιάξει μια ευχαριστήρια κάρτα για να την έχει έτοιμη πχ για τη γιαγιά του που θα έρθει να του φέρει το δώρο του, θα πρέπει να του εξηγήσετε συγχρόνως, ότι αυτή η κάρτα συμβολίζει ένα «ευχαριστώ που μου έφερες δώρο» κι όχι «ευχαριστώ που μου έφερες ένα δώρο που το ήθελα». Όσο θα την ετοιμάζει, μπορείτε να συζητήσετε για το πώς αισθάνεται κάποιος όταν του δίνουν ένα δώρο, πόσο σημαντικό είναι κάποιος να σε σκέφτεται, να ξοδεύει χρήματα και χρόνο για σένα και πόσο ευγνώμονες πρέπει να είμαστε εμείς γι’ αυτό.
Θέστε καθαρούς στόχους
Το ότι το παιδί σας δεν φέρεται με ευγένεια όταν του δίνουν ένα δώρο που δεν του αρέσει, δεν σημαίνει ότι είναι κακό ή κακομαθημένο. Απλά τα μικρά παιδιά δεν έχουν την κοινωνική παιδεία για να πουν ένα ευγενικό «ευχαριστώ», ακόμα κι αν δεν το πολύ-εννοούν. Μια καλή ιδέα είναι να γίνετε το παράδειγμα προς μίμηση ευχαριστώντας εσείς το παιδί σας κάθε φορά που κάνει κάτι για εσάς. Επίσης μάθετέ το να αγκαλιάζει και να ευχαριστεί αυτόν που του έφερε ένα δώρο αμέσως μόλις του δώσει το πακέτο και πριν το ανοίξει.
Βάλτε φρένο στο άνοιγμα των δώρων
Σίγουρα έχετε δει το παιδί σας ή κάποιο άλλο παιδί, να κάθεται ανάμεσα σε μια στοίβα από δώρα (από τον Αϊ Βασίλη, τη γιαγιά, την νονά, τη θεία κτλ), να σκίζει το χαρτί του περιτυλίγματος με πραγματική λύσσα, και πριν καλά καλά προλάβει να δει τι περιέχει το δώρο να ορμάει στο επόμενο πακέτο. Αντί να αφήσετε το παιδί ανάμεσα σε ένα βουνό από πακέτα είναι καλύτερο να ορίσετε εσείς το ρυθμό, δίνοντάς του ένα πακέτο κάθε φορά που έχει ανοίξει το προηγούμενο, έχει δει τι είναι το δώρο και έχει ευχαριστήσει αυτόν που του το έφερε.
Εξηγήστε τις συνέπειες
Συζητήστε με το παιδί σας πόσο άσχημα θα νιώσει η γιαγιά και πόσο θα την στεναχωρηθεί αν της πει «Δεν μ’ αρέσει αυτό που μου έφερες». Φυσικά δεν πρέπει να λέμε ψέματα, σωστό αυτό, αλλά υπάρχουν ουδέτεροι τρόποι να πούμε «ευχαριστώ» και να μην προσβάλλουμε και στενοχωρούμε αυτόν που μας έφερε κάτι που δεν μας αρέσει. Ίσως θα είναι δύσκολο να καταλάβει και να εκτιμήσει την χειρονομία του δώρου στην αρχή, αλλά ωριμάζοντας θα μάθει να το εκτιμά κι αυτό σιγά σιγά.
Όταν το παιδί απομακρύνει το ζευγάρι
Είναι μια ακόμα δύσκολη φάση, αλλά με υπομονή και σωστό χειρισμό θα καταφέρετε να την ξεπεράσετε.
Η Νικόλ είναι 34 χρονών και ο Γιάννης 36 έχουν αποκτήσει ένα κοριτσάκι που σήμερα είναι 4 μηνών. Γνωρίζονται από φοιτητές, και συνειδητά προχώρησαν στην απόκτηση του μωρού τους. Ενώ η σχέση τους ήταν πολύ καλή, τους τελευταίους μήνες έχουν απομακρυνθεί, δεν υπάρχει χρόνος για τους δυο τους. Όλη την ημέρα η Νικόλ ασχολείται με το μωρό και όταν είναι και ο Γιάννης τρέχει και ο ίδιος να κάνει κάποιες δουλειές, να κάνουν μπάνιο μαζί το μωρό ή να το κρατήσει αυτός ώστε η Νικόλ να ξεκουραστεί. Η κούραση τους είναι μεγάλη και, όταν έχουν λίγο χρόνο, η προτεραιότητά τους είναι να κοιμηθούν. «Πού καιρός για μας», λέει η Νικόλ. «Είμαστε όμως χαρούμενοι με το μωρό μας», λένε με ένα στόμα. Κι αυτό είναι η μια πλευρά. Η άλλη αφορά τη σχέση τους, που -όπως συμβαίνει συχνά στα ζευγάρια όταν αποκτούν παιδί- μπορεί να αρχίσει να εμφανίζει σημάδια φθοράς και έλλειψης φροντίδας. Η ψυχολόγος κ. Αλεξάνδρα Καππάτου λύνει όλες τις απορίες μας για το πώς δημιουργούνται τα προβλήματα και μας δίνει πολύτιμες συμβουλές για να τα αντιμετωπίσουμε ή και να τα προλάβουμε!
Μια παλιά ρήση λέει πως «το παιδί ενώνει περισσότερο το ζευγάρι». Γιατί οι έρευνες αποδεικνύουν το αντίθετο;
Πράγματι για χρόνια τα ζευγάρια πίστευαν ότι ο ερχομός ενός παιδιού θα τους ενώσει, θα σταθεροποιήσει τη σχέση τους, θα δώσει νέα πνοή και θα αποκαταστήσει τυχόν προβλήματα επικοινωνίας. Είναι μια μέθοδος που παραδοσιακά ακολουθούσαν -και ακολουθούν σε αρκετές περιπτώσεις και σήμερα- για να καλύψουν τα προβλήματα που υπήρχαν μεταξύ τους, ελπίζοντας ότι με την χαρά που προκαλείται από την άφιξη του παιδιού τους, ίσως ξεπεραστούν οι δυσκολίες. Υπάρχει ένα ποσοστό ζευγαριών που εκτιμάται περίπου από 18% έως 30% που βιώνουν καλύτερη ποιότητα στη σχέση µετά τον ερχοµό του παιδιού. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ο ερχομός ενός παιδιού εκτός από την αναμφίβολη χαρά στο ζευγάρι, μπορεί να επιφέρει την απομάκρυνση και τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα να διογκωθούν. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, από την ωριμότητα των δυο συντρόφων, πόσο έτοιμοι είναι να γίνουν γονείς και να περάσουν από το «εγώ» στο «εμείς», την επικοινωνία που έχουν αναπτύξει στη σχέση τους, τα βιώματα που μεταφέρουν από τους δικούς τους γονείς, τις εμπειρίες τους κλπ.. Είναι γνωστό ότι ένα βρέφος απαιτεί φροντίδα, συνεχή επαγρύπνηση και ενασχόληση. Είναι πολύ εύκολο λοιπόν για τη νέα μητέρα να απορροφηθεί από αυτό το ευχάριστο και συγκλονιστικό καθήκον και να παραμελεί άθελά της το σύντροφός της. Ενδεχομένως ο ίδιος νιώθει θεατής σε αυτήν την ιδιαίτερη συμβιωτική σχέση μητέρας βρέφους και, σε κάποιες περιπτώσεις αντί να συμμετέχει αρχίζει να απομακρύνεται. Επιπλέον, οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας λειτουργούν αποτρεπτικά, έτσι το ζευγάρι με παιδί δεν αφιερώνει χρόνο για τη σχέση. Με την γέννηση οι γονείς είναι σαν να γυρίζουν ένα διακόπτη, που λέει ότι είμαστε πια γονείς και ο εαυτός μας μπαίνει πίσω. Η νέα μητέρα νιώθει ότι αλλάζει, ότι δεν είναι επιθυμητή από το σύντροφό της, ενώ άνδρας, νιώθοντας ότι έχει μεγαλύτερες ευθύνες να κλείνεται στον εαυτό του. Αν μάλιστα προϋπήρχαν προβλήματα στην μεταξύ τους επικοινωνία, ενδεχομένως αναδύονται και κυριαρχούν στη σχέση.
Πράγματι για χρόνια τα ζευγάρια πίστευαν ότι ο ερχομός ενός παιδιού θα τους ενώσει, θα σταθεροποιήσει τη σχέση τους, θα δώσει νέα πνοή και θα αποκαταστήσει τυχόν προβλήματα επικοινωνίας. Είναι μια μέθοδος που παραδοσιακά ακολουθούσαν -και ακολουθούν σε αρκετές περιπτώσεις και σήμερα- για να καλύψουν τα προβλήματα που υπήρχαν μεταξύ τους, ελπίζοντας ότι με την χαρά που προκαλείται από την άφιξη του παιδιού τους, ίσως ξεπεραστούν οι δυσκολίες. Υπάρχει ένα ποσοστό ζευγαριών που εκτιμάται περίπου από 18% έως 30% που βιώνουν καλύτερη ποιότητα στη σχέση µετά τον ερχοµό του παιδιού. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ο ερχομός ενός παιδιού εκτός από την αναμφίβολη χαρά στο ζευγάρι, μπορεί να επιφέρει την απομάκρυνση και τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα να διογκωθούν. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, από την ωριμότητα των δυο συντρόφων, πόσο έτοιμοι είναι να γίνουν γονείς και να περάσουν από το «εγώ» στο «εμείς», την επικοινωνία που έχουν αναπτύξει στη σχέση τους, τα βιώματα που μεταφέρουν από τους δικούς τους γονείς, τις εμπειρίες τους κλπ.. Είναι γνωστό ότι ένα βρέφος απαιτεί φροντίδα, συνεχή επαγρύπνηση και ενασχόληση. Είναι πολύ εύκολο λοιπόν για τη νέα μητέρα να απορροφηθεί από αυτό το ευχάριστο και συγκλονιστικό καθήκον και να παραμελεί άθελά της το σύντροφός της. Ενδεχομένως ο ίδιος νιώθει θεατής σε αυτήν την ιδιαίτερη συμβιωτική σχέση μητέρας βρέφους και, σε κάποιες περιπτώσεις αντί να συμμετέχει αρχίζει να απομακρύνεται. Επιπλέον, οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας λειτουργούν αποτρεπτικά, έτσι το ζευγάρι με παιδί δεν αφιερώνει χρόνο για τη σχέση. Με την γέννηση οι γονείς είναι σαν να γυρίζουν ένα διακόπτη, που λέει ότι είμαστε πια γονείς και ο εαυτός μας μπαίνει πίσω. Η νέα μητέρα νιώθει ότι αλλάζει, ότι δεν είναι επιθυμητή από το σύντροφό της, ενώ άνδρας, νιώθοντας ότι έχει μεγαλύτερες ευθύνες να κλείνεται στον εαυτό του. Αν μάλιστα προϋπήρχαν προβλήματα στην μεταξύ τους επικοινωνία, ενδεχομένως αναδύονται και κυριαρχούν στη σχέση.
Στη σύγχρονη κοινωνία δεν υπάρχουν οι παραδοσιακοί ρόλοι στην οικογένεια,. Μήπως αυτό είναι και η αιτία του κακού;
Είναι γεγονός ότι οι ρόλοι των φύλων έχουν διαφοροποιηθεί. Σε αυτό συνετέλεσαν η είσοδος της γυναίκας στην ενεργό παραγωγή και η διεκδίκηση του δικαιώματός της για μόρφωση και εργασία, γεγονός που επέφερε σημαντικές αλλαγές στην οικογένεια. Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στις σχέσεις των δυο φύλων. Σήμερα, όλο και περισσότερα ζευγάρια που αποφασίζουν να γίνουν γονείς, θεωρούν ότι η γέννηση και η φροντίδα ενός παιδιού αλλά και η διαπαιδαγώγησή του, αποτελούν κοινή υπόθεση και ευθύνη. Πολλοί μπαμπάδες επιθυμούν να έχουν ουσιαστικό και ισότιμο ρόλο στην καθημερινή φροντίδα του παιδιού τους. Αν μάλιστα η σύντροφός τους είναι εργαζόμενη, τίθεται και η αναγκαιότητα του επιμερισμού της φροντίδας του βρέφους. Παρ’ όλες αυτές τις αλλαγές και την οικονομική συνεισφορά της γυναίκας στην οικογένεια, στη καθημερινή πρακτική οι μητέρες παρουσιάζονται επιφορτισμένες με πολλαπλούς ρόλους, το ρόλο της εργαζόμενης, της μητέρας, της συζύγου και της νοικοκυράς. Εξακολουθούν να φέρουν την κύρια ευθύνη της ανατροφής των παιδιών και συνήθως οι άντρες περιορίζονται σε βοηθητικούς ρόλους όπως δρομολόγια παιδιών, διάβασμα κάποιων μαθημάτων, ορισμένες εργασίες στο σπίτι, ή κυρίως εξωτερικές δουλειές κλπ. Αυτό δεν καταδεικνύει αντιστροφή του παραδοσιακού ρόλου των δυο φύλων, ωστόσο αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει μια πιο ενεργή εμπλοκή του πατέρα σε σχέση με το παρελθόν.
Είναι γεγονός ότι οι ρόλοι των φύλων έχουν διαφοροποιηθεί. Σε αυτό συνετέλεσαν η είσοδος της γυναίκας στην ενεργό παραγωγή και η διεκδίκηση του δικαιώματός της για μόρφωση και εργασία, γεγονός που επέφερε σημαντικές αλλαγές στην οικογένεια. Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στις σχέσεις των δυο φύλων. Σήμερα, όλο και περισσότερα ζευγάρια που αποφασίζουν να γίνουν γονείς, θεωρούν ότι η γέννηση και η φροντίδα ενός παιδιού αλλά και η διαπαιδαγώγησή του, αποτελούν κοινή υπόθεση και ευθύνη. Πολλοί μπαμπάδες επιθυμούν να έχουν ουσιαστικό και ισότιμο ρόλο στην καθημερινή φροντίδα του παιδιού τους. Αν μάλιστα η σύντροφός τους είναι εργαζόμενη, τίθεται και η αναγκαιότητα του επιμερισμού της φροντίδας του βρέφους. Παρ’ όλες αυτές τις αλλαγές και την οικονομική συνεισφορά της γυναίκας στην οικογένεια, στη καθημερινή πρακτική οι μητέρες παρουσιάζονται επιφορτισμένες με πολλαπλούς ρόλους, το ρόλο της εργαζόμενης, της μητέρας, της συζύγου και της νοικοκυράς. Εξακολουθούν να φέρουν την κύρια ευθύνη της ανατροφής των παιδιών και συνήθως οι άντρες περιορίζονται σε βοηθητικούς ρόλους όπως δρομολόγια παιδιών, διάβασμα κάποιων μαθημάτων, ορισμένες εργασίες στο σπίτι, ή κυρίως εξωτερικές δουλειές κλπ. Αυτό δεν καταδεικνύει αντιστροφή του παραδοσιακού ρόλου των δυο φύλων, ωστόσο αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει μια πιο ενεργή εμπλοκή του πατέρα σε σχέση με το παρελθόν.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά προβλήματα, που παρουσιάζονται συνήθως στις σχέσεις μετά τη γέννηση του μωρού;
Η γέννηση του παιδιού προϋποθέτει δυο γονείς ενωμένους, που ο ένας θα στηρίζει τον άλλο, που θα έχουν στόχο και κοινό σκοπό την κάλυψη των αναγκών του βρέφους τους, που διαθέτουν την ωριμότητα να αναδιαρθώσουν τη σχέση τους. Αυτό σημαίνει ότι το ζευγάρι θα περάσει σε μια νέα φάση, κάτι που συχνά επηρεάζει την σχέση τους. Οι εντάσεις, οι διαφωνίες, τα παράπονα, η γκρίνια, το ατέλειωτο κατηγορητήριο και η έλλειψη ικανοποίησης του ενός από τον άλλο, αποτελούν μέρος της καθημερινότητας κάποιων ζευγαριών που συχνά τους οδηγούν στην απομάκρυνση και στην αποξένωση. Αν, μάλιστα, προϋπήρχαν δυσκολίες στην επικοινωνία τους, η έλλειψη χρόνου και διάθεσης τις διογκώνει. Συχνά εμπλέκονται και άλλα πρόσωπα όπως οι γονείς του ζευγαριού και αυτό εντείνει τις εντάσεις. Να τονίσουμε, βέβαια, ότι δεν είναι απαραίτητο σε όλα τα ζευγάρια ότι θα υπάρξουν ένταση ή προβλήματα μετά την γέννηση του μωρού τους. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται ένα διάστημα προσαρμογής στο νέο ρόλο, το οποίο μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Εξάλλου ο πρώτος χρόνος της ζωής του παιδιού είναι χρόνος γνωριμίας με τους γονείς του, οι οποίοι μαθαίνουν τις ανάγκες του και προσπαθούν να τις ικανοποιήσουν. Αν οι δυο γονείς έχουν κοινή αποστολή, είναι ενωμένοι και επιδιώκουν να εισπράττουν χαρά και ο ένας από τον άλλο τότε βρίσκονται στο σωστό δρόμο.
Ποια πρέπει να είναι η στάση του πατέρα απέναντι στη σύζυγό του;
Ο ρόλος του πατέρα είναι πάρα πολύ σημαντικός, τόσο κατά το διάστημα της κύησης της συντρόφου του όσο και μετά την γέννηση του παιδιού τους. Η στήριξή του η ενθάρρυνση, αλλά και η συμμετοχή του στη νέα κατάσταση ενισχύουν το ρόλο του και δημιουργούν ισορροπία στη σχέση τους. Η περίοδος της κύησης είναι πολύ σημαντική και η «παρουσία» του επηρεάζει άμεσα τον ψυχισμό της εγκύου και εμμέσως και του εμβρύου. Αυτό πια επιβεβαιώνεται από πολυετείς έρευνες. Η συμβολή του συνεχίζεται και με τον ερχομό του παιδιού τους στο κόσμο. Η χαρά της απόκτησης του παιδιού τους, που αποτελεί τεράστιο δώρο στη ζωή και των δυο, τους ενώνει και τους φέρνει πιο κοντά. Η έκφραση των συναισθημάτων προς την σύντροφό του, η υποστήριξή του, η κατανόηση της κούρασης της, η προθυμία να βοηθήσει πρακτικά καθώς και η συμπαράσταση, είναι τα ζητούμενα από τις μητέρες.
Η γέννηση του παιδιού προϋποθέτει δυο γονείς ενωμένους, που ο ένας θα στηρίζει τον άλλο, που θα έχουν στόχο και κοινό σκοπό την κάλυψη των αναγκών του βρέφους τους, που διαθέτουν την ωριμότητα να αναδιαρθώσουν τη σχέση τους. Αυτό σημαίνει ότι το ζευγάρι θα περάσει σε μια νέα φάση, κάτι που συχνά επηρεάζει την σχέση τους. Οι εντάσεις, οι διαφωνίες, τα παράπονα, η γκρίνια, το ατέλειωτο κατηγορητήριο και η έλλειψη ικανοποίησης του ενός από τον άλλο, αποτελούν μέρος της καθημερινότητας κάποιων ζευγαριών που συχνά τους οδηγούν στην απομάκρυνση και στην αποξένωση. Αν, μάλιστα, προϋπήρχαν δυσκολίες στην επικοινωνία τους, η έλλειψη χρόνου και διάθεσης τις διογκώνει. Συχνά εμπλέκονται και άλλα πρόσωπα όπως οι γονείς του ζευγαριού και αυτό εντείνει τις εντάσεις. Να τονίσουμε, βέβαια, ότι δεν είναι απαραίτητο σε όλα τα ζευγάρια ότι θα υπάρξουν ένταση ή προβλήματα μετά την γέννηση του μωρού τους. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται ένα διάστημα προσαρμογής στο νέο ρόλο, το οποίο μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Εξάλλου ο πρώτος χρόνος της ζωής του παιδιού είναι χρόνος γνωριμίας με τους γονείς του, οι οποίοι μαθαίνουν τις ανάγκες του και προσπαθούν να τις ικανοποιήσουν. Αν οι δυο γονείς έχουν κοινή αποστολή, είναι ενωμένοι και επιδιώκουν να εισπράττουν χαρά και ο ένας από τον άλλο τότε βρίσκονται στο σωστό δρόμο.
Ποια πρέπει να είναι η στάση του πατέρα απέναντι στη σύζυγό του;
Ο ρόλος του πατέρα είναι πάρα πολύ σημαντικός, τόσο κατά το διάστημα της κύησης της συντρόφου του όσο και μετά την γέννηση του παιδιού τους. Η στήριξή του η ενθάρρυνση, αλλά και η συμμετοχή του στη νέα κατάσταση ενισχύουν το ρόλο του και δημιουργούν ισορροπία στη σχέση τους. Η περίοδος της κύησης είναι πολύ σημαντική και η «παρουσία» του επηρεάζει άμεσα τον ψυχισμό της εγκύου και εμμέσως και του εμβρύου. Αυτό πια επιβεβαιώνεται από πολυετείς έρευνες. Η συμβολή του συνεχίζεται και με τον ερχομό του παιδιού τους στο κόσμο. Η χαρά της απόκτησης του παιδιού τους, που αποτελεί τεράστιο δώρο στη ζωή και των δυο, τους ενώνει και τους φέρνει πιο κοντά. Η έκφραση των συναισθημάτων προς την σύντροφό του, η υποστήριξή του, η κατανόηση της κούρασης της, η προθυμία να βοηθήσει πρακτικά καθώς και η συμπαράσταση, είναι τα ζητούμενα από τις μητέρες.
Ποιος από τους δύο παραπονιέται περισσότερο;
Και οι δυο. Ο άνδρας βλέπει τη σύντροφό του να απομακρύνεται, να μην του δίνει τη σημασία και τη τρυφερότητα που έχει ανάγκη, να μην έχει διάθεση να τον πλησιάσει, ούτε να συζητήσουν. Η ερωτική τους ζωή περιορίζεται λόγω των νέων συνθηκών. Αν ο ίδιος στέκεται παρατηρητής στη σχέση βρέφους – μητέρας, τότε βγάζει τον εαυτό του απέξω και τα παράπονα είναι περισσότερα. Η γυναίκα, από την άλλη, παραπονείται που ο σύντροφός της δεν την καταλαβαίνει, δεν ασχολείται μαζί της, δεν τη στηρίζει, δεν ενδιαφέρεται με τις ανάγκες του βρέφους και δεν της δίνει την προσοχή που έχει ανάγκη σε αυτή την ευαίσθητη περίοδο. Παράλληλα αναρωτιέται αν την βρίσκει ελκυστική τώρα που έγινε μητέρα.
Και οι δυο. Ο άνδρας βλέπει τη σύντροφό του να απομακρύνεται, να μην του δίνει τη σημασία και τη τρυφερότητα που έχει ανάγκη, να μην έχει διάθεση να τον πλησιάσει, ούτε να συζητήσουν. Η ερωτική τους ζωή περιορίζεται λόγω των νέων συνθηκών. Αν ο ίδιος στέκεται παρατηρητής στη σχέση βρέφους – μητέρας, τότε βγάζει τον εαυτό του απέξω και τα παράπονα είναι περισσότερα. Η γυναίκα, από την άλλη, παραπονείται που ο σύντροφός της δεν την καταλαβαίνει, δεν ασχολείται μαζί της, δεν τη στηρίζει, δεν ενδιαφέρεται με τις ανάγκες του βρέφους και δεν της δίνει την προσοχή που έχει ανάγκη σε αυτή την ευαίσθητη περίοδο. Παράλληλα αναρωτιέται αν την βρίσκει ελκυστική τώρα που έγινε μητέρα.
Είναι καλό να συζητούν τις διαφωνίες τους, ζητώντας βοήθεια και από το στενό περιβάλλον, φιλικό ή οικογενειακό;
Μια από τις προκλήσεις της νέας τους, διευρυμένης οικογένειας είναι να διατηρήσουν την συνοχή της σχέσης τους και να γεφυρώσουν τις διαφωνίες που είναι φυσικό να προκύπτουν. Όταν όμως διαπιστώνουν ότι τα προβλήματα τους δεν επιλύονται, είναι πιθανό να αναζητήσουν την γνώμη κάποιου φιλικού τους προσώπου, το οποίο αναμφίβολα τους αγαπά και θα προτάξει την ενότητα της σχέσης τους. Επειδή, όμως, συχνά καταφεύγουν στους γονείς τους, ίσως η κατάσταση να εμπλέκεται περισσότερο, γιατί δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Θα πρότεινα σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου οι διαφωνίες είναι επαναλαμβανόμενες και οι διαστάσεις των απόψεων οδηγούν σε συγκρούσεις, να αναζητούν την βοήθεια ενός ειδικού επαγγελματία Ψυχικής Υγείας, δηλαδή κάποιου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου.
Μια από τις προκλήσεις της νέας τους, διευρυμένης οικογένειας είναι να διατηρήσουν την συνοχή της σχέσης τους και να γεφυρώσουν τις διαφωνίες που είναι φυσικό να προκύπτουν. Όταν όμως διαπιστώνουν ότι τα προβλήματα τους δεν επιλύονται, είναι πιθανό να αναζητήσουν την γνώμη κάποιου φιλικού τους προσώπου, το οποίο αναμφίβολα τους αγαπά και θα προτάξει την ενότητα της σχέσης τους. Επειδή, όμως, συχνά καταφεύγουν στους γονείς τους, ίσως η κατάσταση να εμπλέκεται περισσότερο, γιατί δεν υπάρχει αντικειμενικότητα. Θα πρότεινα σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου οι διαφωνίες είναι επαναλαμβανόμενες και οι διαστάσεις των απόψεων οδηγούν σε συγκρούσεις, να αναζητούν την βοήθεια ενός ειδικού επαγγελματία Ψυχικής Υγείας, δηλαδή κάποιου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου.
Πόσο αλλάζει η ερωτική ζωή του ζευγαριού μετά τον ερχομό του παιδιού;
Η πίεση, το άγχος, η κούραση, η ευθύνη και η προσπάθεια μπορεί να ατονίσουν -τουλάχιστον τους πρώτους μήνες- το ερωτικό ενδιαφέρον του ενός προς τον άλλο. Όπως επιβεβαιώνεται και από μελέτες, η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού μετά την γέννηση του παιδιού τους επηρεάζεται αρνητικά για αρκετά μεγάλο διάστημα. Φυσικά, όλα αυτά εξαρτώνται από την ποιότητα της σχέσης και το κατά πόσο οι δυο σύντροφοι προσπαθούν να τη διαφυλάξουν.
Η πίεση, το άγχος, η κούραση, η ευθύνη και η προσπάθεια μπορεί να ατονίσουν -τουλάχιστον τους πρώτους μήνες- το ερωτικό ενδιαφέρον του ενός προς τον άλλο. Όπως επιβεβαιώνεται και από μελέτες, η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού μετά την γέννηση του παιδιού τους επηρεάζεται αρνητικά για αρκετά μεγάλο διάστημα. Φυσικά, όλα αυτά εξαρτώνται από την ποιότητα της σχέσης και το κατά πόσο οι δυο σύντροφοι προσπαθούν να τη διαφυλάξουν.
Μπορεί τα προβλήματα να ξεκινούν από το γεγονός ότι ο ένας γονιός «ζηλεύει» τη σχέση του άλλου με το παιδί;
Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν η μητέρα προσκολλάται στο παιδί και βγάζει ουσιαστικά το σύντροφό της από το πεδίο του ενδιαφέροντός της. Επίσης, ο σύντροφος ενδέχεται να μην αντέχει να βλέπει το μωρό του να μονοπωλεί το ενδιαφέρον της και αντί να κατακτήσει το ρόλο του, να αποσυρθεί.
Σε περίπτωση που προϋπήρχαν προβλήματα στη σχέση, το μωρό μπορεί να αποτελέσει τη «σωστική λέμβο» για τη μητέρα, η οποία να προσκολληθεί πάνω του με αποτέλεσμα ο σύντροφός της να βιώνει απέραντη μοναξιά και ζήλια. Η μητέρα μπορεί να νιώσει ζήλια, όταν διαπιστώνει ότι το παιδί της δείχνει μεγάλη αδυναμία στο πατέρα του, και να αισθανθεί ανασφάλεια για την επάρκεια του μητρικού της ρόλου. Μη ξεχνάμε ότι καθένα μέλος του ζευγαριού μεταφέρει τις δικές του εμπειρίες και τα βιώματα όπως έχουν καταγραφεί ασυνείδητα μέσα του από την γονεϊκή του οικογένεια.
Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν η μητέρα προσκολλάται στο παιδί και βγάζει ουσιαστικά το σύντροφό της από το πεδίο του ενδιαφέροντός της. Επίσης, ο σύντροφος ενδέχεται να μην αντέχει να βλέπει το μωρό του να μονοπωλεί το ενδιαφέρον της και αντί να κατακτήσει το ρόλο του, να αποσυρθεί.
Σε περίπτωση που προϋπήρχαν προβλήματα στη σχέση, το μωρό μπορεί να αποτελέσει τη «σωστική λέμβο» για τη μητέρα, η οποία να προσκολληθεί πάνω του με αποτέλεσμα ο σύντροφός της να βιώνει απέραντη μοναξιά και ζήλια. Η μητέρα μπορεί να νιώσει ζήλια, όταν διαπιστώνει ότι το παιδί της δείχνει μεγάλη αδυναμία στο πατέρα του, και να αισθανθεί ανασφάλεια για την επάρκεια του μητρικού της ρόλου. Μη ξεχνάμε ότι καθένα μέλος του ζευγαριού μεταφέρει τις δικές του εμπειρίες και τα βιώματα όπως έχουν καταγραφεί ασυνείδητα μέσα του από την γονεϊκή του οικογένεια.
Τι μπορούν να κάνουν οι δυο σύντροφοι όταν ο ένας ή και οι δυο νιώθουν ότι πιέζονται μετά τη γέννηση του μωρού;
Πολλοί γονείς δεν αντέχουν τη συνεχή κόπωση , τον περιορισμό της αυτοδιάθεσης και των επιθυμιών τους με συνέπεια να νιώθουν πίεση και εγκλωβισμό. Αν μάλιστα δεν υπάρχει κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης να αφήσουν για λίγο το μωρό, μπορεί να νιώθουν ακόμη πιο πιεσμένοι. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να συζητούν τα συναισθήματά τους και να βρίσκουν εναλλακτικές διεξόδους αποφόρτισης, όπως π.χ. κατόπιν συμφωνίας να κάνουν κάποιες φορές εναλλάξ κάτι που τους αρέσει (να πάει ο ένας στο γυμναστήριο, ή ο άλλος να συναντήσει ένα φίλο). Αν βρεθεί ένα άτομο που μπορεί να κρατήσει το μωρό, είναι καλό να ξεκινήσουν μικρές κοινές εξορμήσεις.
Πολλοί γονείς δεν αντέχουν τη συνεχή κόπωση , τον περιορισμό της αυτοδιάθεσης και των επιθυμιών τους με συνέπεια να νιώθουν πίεση και εγκλωβισμό. Αν μάλιστα δεν υπάρχει κάποιο πρόσωπο εμπιστοσύνης να αφήσουν για λίγο το μωρό, μπορεί να νιώθουν ακόμη πιο πιεσμένοι. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να συζητούν τα συναισθήματά τους και να βρίσκουν εναλλακτικές διεξόδους αποφόρτισης, όπως π.χ. κατόπιν συμφωνίας να κάνουν κάποιες φορές εναλλάξ κάτι που τους αρέσει (να πάει ο ένας στο γυμναστήριο, ή ο άλλος να συναντήσει ένα φίλο). Αν βρεθεί ένα άτομο που μπορεί να κρατήσει το μωρό, είναι καλό να ξεκινήσουν μικρές κοινές εξορμήσεις.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η σχέση έχει ήδη πρόβλημα και ο ερχομός ενός παιδιού μπορεί να την διαλύσει;
Υπάρχουν ενδείξεις, όπως συνεχείς διαφωνίες, προβλήματα στην επικοινωνία, έλλειψη κοινών στόχων, προσκόλληση κάποιου στη γονεϊκή του οικογένεια, αδυναμία διαχείρισης προβλημάτων της καθημερινότητας, απομάκρυνση των δυο συντρόφων κλπ
Μπορεί το ζευγάρι να προετοιμαστεί πριν από τον ερχομό του παιδιού, έτσι ώστε ν’ αντιμετωπίσει λιγότερες δυσκολίες;
Επειδή δεν γεννιέται κανείς γνωρίζοντας τη….συνταγή του τέλειου γονιού, ούτε φοιτά σε σχολή γονέων ώστε να εκπαιδευτεί για το νέο του ρόλο, γίνεται αντιληπτό ότι το ζευγάρι πρέπει να προετοιμαστεί χωρίς καμιά βοήθεια. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να υπάρχουν τα εξής στοιχεία στο ζευγάρι:
Υπάρχουν ενδείξεις, όπως συνεχείς διαφωνίες, προβλήματα στην επικοινωνία, έλλειψη κοινών στόχων, προσκόλληση κάποιου στη γονεϊκή του οικογένεια, αδυναμία διαχείρισης προβλημάτων της καθημερινότητας, απομάκρυνση των δυο συντρόφων κλπ
Μπορεί το ζευγάρι να προετοιμαστεί πριν από τον ερχομό του παιδιού, έτσι ώστε ν’ αντιμετωπίσει λιγότερες δυσκολίες;
Επειδή δεν γεννιέται κανείς γνωρίζοντας τη….συνταγή του τέλειου γονιού, ούτε φοιτά σε σχολή γονέων ώστε να εκπαιδευτεί για το νέο του ρόλο, γίνεται αντιληπτό ότι το ζευγάρι πρέπει να προετοιμαστεί χωρίς καμιά βοήθεια. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να υπάρχουν τα εξής στοιχεία στο ζευγάρι:
• Η κοινή επιθυμία για την απόκτηση ενός παιδιού
• Η καλή επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ τους
• Οι συζητήσεις για τις ευθύνες που θα αναλάβει ο καθένας στη σχέση, αλλά και για τις προσδοκίες που ο ένας έχει από τον άλλο.
• Ο κοινός τρόπος αντίληψης της διαπαιδαγώγησης ενός παιδιού.
• Οι κοινές προσπάθειες για την εξασφάλιση της ποιότητας της σχέσης τους.
Συμβουλές για ισορροπία στη ζωή και στη σχέση σας πριν και μετά το παιδί:
• Προσδιορίστε τι προσδοκίες σας, και οι δυο σύντροφοι, πριν από τη γέννηση του παιδιού
• Διατηρείτε ανοικτό κανάλι επικοινωνίας με το σύντροφό σας και φροντίστε να επιλύετε κάθε διαφωνία που προκύπτει στην καθημερινότητα
• Ενισχύστε τη συντροφικότητα και φροντίστε να βρίσκετε έστω και λίγο χρόνο για τους δυο σας
• Μοιραστείτε τις ευθύνες της οικογένειας
• Μάθετε να συνεργάζεστε
• Διατηρήστε την ερωτική σας ζωή
• Ασχοληθείτε από κοινού με το παιδί
• Μην επιτρέπετε την εμπλοκή τρίτων ατόμων στη σχέση σας
Το μοναχοπαίδι
Πολλά ζευγάρια, λοιπόν, με βάση αυτή την άποψη, αποφασίζουν τελικά να αποκτήσουν δεύτερο παιδί, φοβούμενοι τα χειρότερα.
Από την άλλη πλευρά, είναι γεγονός ότι αυξάνεται ολοένα ο αριθμός των ζευγαριών που επιλέγουν συνειδητά να αποκτήσουνε μόνον ένα παιδί. Τα αίτια σε αυτή την περίπτωση είναι οι οικονομικές δυσκολίες, ο φόβος της ανεργίας, η γενικευμένη ανασφάλεια, η άποψη ότι τα παιδιά στέκονται εμπόδιο στις επαγγελματικές φιλοδοξίες αλλά και η δέσμευση της ελευθερίας των γονιών.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του
Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το μοναχοπαίδι παρουσιάζει περισσότερα πλεονεκτήματα παρά κινδύνους. Αυτό, φυσικά, εξαρτάται σημαντικά από την συμπεριφορά των γονιών και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν το παιδί τους. Είναι αναμφισβήτητο ότι το μοναχοπαίδι έχει ιδιαιτερότητες, γιατί από νωρίς συναναστρέφεται αποκλειστικά με ενηλίκους. Δέχεται ποικίλα ερεθίσματα, αναπτύσσει εξαιρετικά την λεκτική του ικανότητα, εκφράζει άνετα τις σκέψεις του και έχει γλαφυρό και έντονα περιγραφικό λόγο. Αποκτά, επιπλέον, μια αξιοσημείωτη άνεση στην επικοινωνία με τους ενηλίκους.
Η έλλειψη αδερφού ή αδελφής όμως κάνει το παιδί να νιώθει αδύναμο και κατώτερο σε σχέση με τους μεγάλους. Δεν έχει συνένοχο στις «ζαβολιές», για αυτό και ορισμένες φορές αισθάνεται μοναξιά. Επειδή μεγαλώνει χωρίς την αδερφική παρουσία – συνεπώς χωρίς κάποιο συνομήλικο ανταγωνιστή-δυσκολεύεται να μοιραστεί τα πράγματά του και συχνά γίνεται κτητικό. Εξάλλου, συχνά σχηματίζει την εσφαλμένη εντύπωση ότι οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να του προσφέρουν, χωρίς το ίδιο να καταβάλλει την παραμικρή προσπάθεια. Επιδιώκει πάντα να είναι πρώτο, να τραβά την προσοχή των γύρων του και να επιβεβαιώνεται ή να επιβάλλει τις απόψεις του έχοντας όμως το μόνιμο φόβο της απόρριψης.
Τα μοναχοπαίδια αποδεικνύονται μελετηρά, επιμελή και η σχολική τους φοίτηση είναι κατά κανόνα ικανοποιητική. Μερικές φορές, όμως, παρατηρείται κάποια αδυναμία ή αδεξιότητα. Σε αυτή την περίπτωση, τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν κυρίως στην υπερπροστασία και την εξάρτηση των γονέων από αυτά. Υπάρχουν, λοιπόν, μοναχοπαίδια που δεν έχουν μάθει να λειτουργούν από κοινού με άλλους. Ενώ στο σπίτι είναι οι αρχηγοί ή οι τύραννοι, στις επαφές τους με άλλα παιδιά έχουν δυσκολίες, γιατί τα θέλουν όλα δικά τους, δεν μοιράζονται τα παιχνίδια τους ή είναι δειλά.
Αναμφίβολα, πάντως, το μοναχοπαίδι γνωρίζει την μοναξιά από νωρίς και θέλει να ξεφύγει από αυτήν. Για αυτό, όταν έρχεται σε επαφή με άλλα παιδάκια, επιδιώκει συνήθως την παρέα τους. Η στάση των γονέων σε αυτό το σημείο είναι καθοριστική. Τελικά, ίσως δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι τα μοναχοπαίδια είναι σε χειρότερη ή καλύτερη μοίρα από τα παιδιά που έχουν αδέλφια. Είναι απλώς διαφορετικά και η εξέλιξή τους μπορεί να είναι πολύ θετική, αν βοηθήσει με τον κατάλληλο τρόπο και η οικογένεια.
Τι να επιδιώκετε• Να φέρνετε το παιδί σε επαφή με άλλα παιδιά, ώστε να αποκτήσει εμπειρίες, να ανακαλύψει τις δυνατότητες του και να γίνει αποδεκτό από την ομάδα των συνομηλίκων του.
• Να το εντάξετε από νωρίς σε κάποια ομάδα προσχολικής εκπαίδευσης, που θα το ωφελήσει πολύπλευρα.
• Να το αφήνετε να αναπτύσσει πρωτοβουλίες. Με αυτό τον τρόπο θα μάθει να αυτενεργεί αλλά και να συνεργάζεται.
• Να του εμφυσήσετε το αίσθημα της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης. Ενθαρρύνετε την ανεξαρτησία του.
Τι να αποφεύγετε
• Να μεγαλώνετε το μοναδικό παιδί σας αποκλειστικά ανάμεσα σε μεγάλους
• Να του παρέχετε υλικά αγαθά χωρίς μέτρο και λογική.
• Να εξαρτάστε υπερβολικά από αυτό
• Να το επιβαρύνετε με τα δικά σας οράματα, τις φιλοδοξίες αλλά και τις εντάσεις.
Τα 10 σημάδια που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά στη σχέση σου
Τα “καμπανάκια” που αν χτυπήσουν καλό είναι να λάβεις τα μέτρα σου! ...
Είναι μερικά σημάδια, μερικές συνήθειες, μερικές συμπεριφορές που χτυπάνε καμπανάκι για τη σχέση! Αν τα αναγνωρίσεις νωρίς, ίσως προλάβεις να σώσεις τη σχέση. Αν δεν τα πάρεις χαμπάρι εγκαίρως τότε τα πράγματα οδηγούνται σε άσχημη κατάληξη συνήθως...
.Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη δίνει τα δέκα σημάδια που πρέπει να σε κινητοποιήσουν ότι κάτι δεν πάει καλά στη σχέση σου...
1. Να κανονίζει να κάνει πράγματα χωρίς εσένα.
2. Να μην σηκώνει το κινητό του κατευθείαν -όπως συνήθιζε να κάνει μέχρι πρότινος. Ή να βρίσκεις το κινητό του κλειστό ή η κλήση σου να μένει αναπάντητη για πάρα πολλές ώρες και μετά να σου λέει ότι “τώρα την είδε”.
3. Να αλλάξει συνήθειες γλυκές και τρυφερές που είχατε υιοθετήσει. Για παράδειγμα: το πρωινό μήνυμα, το πρωινό τηλεφώνημα ή την καληνύχτα το βράδυ.
4. Να σταματήσει να σε αποκαλεί με τα υποκοριστικά που είχατε υιοθετήσει μεταξύ σας, που ήταν ο δικός σας κώδικας επικοινωνίας.
5. Όταν δεν θυμάται πράγματα που εσύ του έχεις δώσει να καταλάβει ή σε ενδιαφέρουν πάρα πολύ.
6. Όταν αγνοεί τις προτιμήσεις σου ή τις αγαπημένες σου συνήθειες. Για παράδειγμα: αντί να παραγγείλει το συγκεκριμένο ποτό που ξέρει ότι σου αρέσει, γυρνάει και σε ρωτάει "τι θα πιείς;" ενώ πιο παλιά όταν πηγαίνατε σε ένα μαγαζί έλεγε αυτό και αυτό το ποτό.
7. Όταν έχει διαρκώς δικαιολογίες για να αναβάλλει συναντήσεις σας. Για παράδειγμα: ένα meeting παραπάνω. Ήρθαν ξένοι ξαφνικά στην εταιρία και πρέπει να τους βγάλει έξω. Προφάσεις δηλαδή για να ματαιώσει ή αναβάλλει το ραντεβού σας.
8. Όταν αλλάζει δραματικά η συμπεριφορά του. Για παράδειγμα γίνεται πιο κοκέτης από ότι ήταν. Αρχίζει δηλαδή ξαφνικά να προσέχει περισσότερο την εμφάνισή του, να φοράει διαφορετικά ρούχα από αυτά που φόραγε τόσο καιρό μαζί σου... Δείχνει ότι πάει να βγάλει ένα άλλο πρόσωπο και δεν είναι το πρόσωπο με το οποίο παρουσιαζόταν σε σένα -που το είχες αποδεχθεί- και μ' αυτό είχατε αγαπηθεί. Δεν το κάνει για να ευχαριστήσει εσένα, δεν είναι γιατί του το ζήτησες ή του έκανες μία παρατήρηση κάποτε και τώρα πάει να σου κάνει το χατήρι. Το κάνει από μόνος του.
9. Όταν γίνεται ψυχρός στο ερωτικό κομμάτι ή πολύ διεκπεραιωτικός (να τελειώσετε γρήγορα). Λιγότερο ευρηματικός, λιγότερο θερμός, λιγότερο απαιτητικός και τρυφερός. Τις περισσότερες φορές ο άντρας θέλει παραπάνω και πιο συχνά και ξαφνικά αρχίζει να αραιώνει το σεξ. Όταν κάνει σεξ είναι πολύ σύντομος, είναι ψιλοαδιάφορος, γρήγορος και χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό, πάθος, απαιτήσεις κ.α.
10. Όταν θέλει να μένει περισσότερο μόνος του. Και όταν τέλος, πει εκείνη την κακή φράση: "θέλω λίγο χρόνο" ή "θέλω λίγο χώρο για μένα". Εννοώντας ότι θέλει και λίγο δικό του χρόνο ή χώρο.
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ!
Μόλις διάβασες το άρθρο και πολλά από τα παραπάνω ισχύουν. Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη σε συμβουλεύει για το τι μπορείς να κάνεις!
“Εφόσον μας ενδιαφέρει πραγματικά η σχέση θα πρέπει να καθίσουμε να σκεφτούμε τι συμβαίνει, τι φταίει, γιατί απομακρυνθήκαμε. Εφόσον τον θέλουμε πραγματικά καλό είναι να του κάνουμε μια επίθεση αγάπης! Να γίνουμε πιο τσαχπίνες, να τον κάνουμε λιγάκι να ζηλέψει κι αυτός. Να μιμηθούμε κάποια από αυτά που κάνει εκείνος για να καταλάβει τη “γλύκα”. Να του δείξουμε παραπάνω ενδιαφέρον, να του κάνουμε “τσαχπινιές” και νάζια. Να προκαλέσουμε λίγο τη ζήλια του: να του πούμε για παράδειγμα "κι εγώ έχω κανονίσει κάτι με τις φίλες μου"! Ή ενώ εκείνος τόσες μέρες μας απέφευγε, όταν μας πάρει τηλέφωνο ας του πούμε: "δεν μπορώ σήμερα γιατί έχω κανονίσει κάτι. Μου το λες τελευταία στιγμή".
Αν με όλα αυτά δεν αντιδράσει τότε θα πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι ίσως η σχέση τελειώνει και είναι καλύτερο να το τελειώνουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και με την αξιοπρέπειά μας. Είναι προτιμότερο από το να μένουμε, να πληγωνόμαστε και να του δώσουμε και την χαρά να μας πει εκείνος το τέλος
Είναι μερικά σημάδια, μερικές συνήθειες, μερικές συμπεριφορές που χτυπάνε καμπανάκι για τη σχέση! Αν τα αναγνωρίσεις νωρίς, ίσως προλάβεις να σώσεις τη σχέση. Αν δεν τα πάρεις χαμπάρι εγκαίρως τότε τα πράγματα οδηγούνται σε άσχημη κατάληξη συνήθως...
.Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη δίνει τα δέκα σημάδια που πρέπει να σε κινητοποιήσουν ότι κάτι δεν πάει καλά στη σχέση σου...
1. Να κανονίζει να κάνει πράγματα χωρίς εσένα.
2. Να μην σηκώνει το κινητό του κατευθείαν -όπως συνήθιζε να κάνει μέχρι πρότινος. Ή να βρίσκεις το κινητό του κλειστό ή η κλήση σου να μένει αναπάντητη για πάρα πολλές ώρες και μετά να σου λέει ότι “τώρα την είδε”.
3. Να αλλάξει συνήθειες γλυκές και τρυφερές που είχατε υιοθετήσει. Για παράδειγμα: το πρωινό μήνυμα, το πρωινό τηλεφώνημα ή την καληνύχτα το βράδυ.
4. Να σταματήσει να σε αποκαλεί με τα υποκοριστικά που είχατε υιοθετήσει μεταξύ σας, που ήταν ο δικός σας κώδικας επικοινωνίας.
5. Όταν δεν θυμάται πράγματα που εσύ του έχεις δώσει να καταλάβει ή σε ενδιαφέρουν πάρα πολύ.
6. Όταν αγνοεί τις προτιμήσεις σου ή τις αγαπημένες σου συνήθειες. Για παράδειγμα: αντί να παραγγείλει το συγκεκριμένο ποτό που ξέρει ότι σου αρέσει, γυρνάει και σε ρωτάει "τι θα πιείς;" ενώ πιο παλιά όταν πηγαίνατε σε ένα μαγαζί έλεγε αυτό και αυτό το ποτό.
7. Όταν έχει διαρκώς δικαιολογίες για να αναβάλλει συναντήσεις σας. Για παράδειγμα: ένα meeting παραπάνω. Ήρθαν ξένοι ξαφνικά στην εταιρία και πρέπει να τους βγάλει έξω. Προφάσεις δηλαδή για να ματαιώσει ή αναβάλλει το ραντεβού σας.
8. Όταν αλλάζει δραματικά η συμπεριφορά του. Για παράδειγμα γίνεται πιο κοκέτης από ότι ήταν. Αρχίζει δηλαδή ξαφνικά να προσέχει περισσότερο την εμφάνισή του, να φοράει διαφορετικά ρούχα από αυτά που φόραγε τόσο καιρό μαζί σου... Δείχνει ότι πάει να βγάλει ένα άλλο πρόσωπο και δεν είναι το πρόσωπο με το οποίο παρουσιαζόταν σε σένα -που το είχες αποδεχθεί- και μ' αυτό είχατε αγαπηθεί. Δεν το κάνει για να ευχαριστήσει εσένα, δεν είναι γιατί του το ζήτησες ή του έκανες μία παρατήρηση κάποτε και τώρα πάει να σου κάνει το χατήρι. Το κάνει από μόνος του.
9. Όταν γίνεται ψυχρός στο ερωτικό κομμάτι ή πολύ διεκπεραιωτικός (να τελειώσετε γρήγορα). Λιγότερο ευρηματικός, λιγότερο θερμός, λιγότερο απαιτητικός και τρυφερός. Τις περισσότερες φορές ο άντρας θέλει παραπάνω και πιο συχνά και ξαφνικά αρχίζει να αραιώνει το σεξ. Όταν κάνει σεξ είναι πολύ σύντομος, είναι ψιλοαδιάφορος, γρήγορος και χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό, πάθος, απαιτήσεις κ.α.
10. Όταν θέλει να μένει περισσότερο μόνος του. Και όταν τέλος, πει εκείνη την κακή φράση: "θέλω λίγο χρόνο" ή "θέλω λίγο χώρο για μένα". Εννοώντας ότι θέλει και λίγο δικό του χρόνο ή χώρο.
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ!
Μόλις διάβασες το άρθρο και πολλά από τα παραπάνω ισχύουν. Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη σε συμβουλεύει για το τι μπορείς να κάνεις!
“Εφόσον μας ενδιαφέρει πραγματικά η σχέση θα πρέπει να καθίσουμε να σκεφτούμε τι συμβαίνει, τι φταίει, γιατί απομακρυνθήκαμε. Εφόσον τον θέλουμε πραγματικά καλό είναι να του κάνουμε μια επίθεση αγάπης! Να γίνουμε πιο τσαχπίνες, να τον κάνουμε λιγάκι να ζηλέψει κι αυτός. Να μιμηθούμε κάποια από αυτά που κάνει εκείνος για να καταλάβει τη “γλύκα”. Να του δείξουμε παραπάνω ενδιαφέρον, να του κάνουμε “τσαχπινιές” και νάζια. Να προκαλέσουμε λίγο τη ζήλια του: να του πούμε για παράδειγμα "κι εγώ έχω κανονίσει κάτι με τις φίλες μου"! Ή ενώ εκείνος τόσες μέρες μας απέφευγε, όταν μας πάρει τηλέφωνο ας του πούμε: "δεν μπορώ σήμερα γιατί έχω κανονίσει κάτι. Μου το λες τελευταία στιγμή".
Αν με όλα αυτά δεν αντιδράσει τότε θα πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι ίσως η σχέση τελειώνει και είναι καλύτερο να το τελειώνουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και με την αξιοπρέπειά μας. Είναι προτιμότερο από το να μένουμε, να πληγωνόμαστε και να του δώσουμε και την χαρά να μας πει εκείνος το τέλος
10 tips από τον παιδίατρο για γερά παιδιά!
Πολλές φορές οι γονείς ρωτούν τον παιδίατρο “Γιατρέ μου τι θα μπορούσα να κάνω για να έχω το παιδί μου γερό; Ποια είναι τα πιο χαρακτηριστικά που θα μπορούσαμε να κάνουμε;”
1. Μην ξεχνάτε και μην καθυστερείτε τις αναμνηστικές δόσεις στα εμβόλια. Τα εμβόλια, όλα όσα προβλέπει το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού είναι απαραίτητα για την πρόληψη ασθενειών και την μείωση των θανάτων παιδικής ηλικίας. Στη χώρα μας σπάμε ρεκόρ αμέλειας καθώς πολλοί γονείς δεν κάνουν τα εμβόλια των παιδιών τους σύμφωνα με το προγραμματισμένο χρονοδιάγραμμα ή ξεχνούν τις αναμνηστικές δόσεις με αποτέλεσμα να θέτουν τα παιδιά τους σε κίνδυνο σοβαρών ασθενειών.
Οι γονείς λοιπόν πρέπει να ξεκινούν τα εμβόλια για τις μολυσματικές ασθένειες από τις πρώτες εβδομάδες ζωής του βρέφους και να μην ξεχνούν ή να καθυστερούν τις αναμνηστικές δόσεις.
2. Ο θηλασμός προφυλάσσει από την παχυσαρκία. Η Ελλάδα έχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη όσον αφορά στο πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας. Είναι αποδεδειγμένο ότι τα παιδιά που θηλάζουν, δεν γίνονται παχύσαρκα. Γι' αυτό λοιπόν πρέπει οπωσδήποτε να προσπαθήσει η μαμά να θηλάσει το παιδί της.
Επίσης είναι αποδεδειγμένο ότι μία παχιά μητέρα, αυξάνει το ρίσκο να γίνει και το παιδί της παχύσαρκο γι' αυτό είναι σημαντικό να έχουν σωστές διατροφικές συνήθειες μέσα στην οικογένεια.
3. Προσοχή στα παιδικά ατυχήματα! Τα 10 στα 100 παιδάκια που φτάνουν στο ιατρείο έχουν ένα σοβαρό ατύχημα ειδικότερα στο σπίτι. Χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, ειδικά για τα παιδιά τα οποία είναι μέχρι 4 ετών διότι η πρώτη αιτία θανάτου σε αυτή την ηλικία είναι τα ατυχήματα. Χρειάζεται λοιπόν διαρκείς και υπεύθυνη επιτήρηση, φροντίδα στο περιβάλλον που μεγαλώνουν τα παιδιά με κανόνες ασφαλείας και αντί – ατυχηματική προστασία.
4. Πίνουμε γάλα για γερά κόκαλα. Το ασβέστιο που έχει το γάλα συντελεί στο χτίσιμο της οστικής μάζας των σκελετών των παιδιών. Ακόμα υπολογίζεται ότι το γάλα που πίνει το παιδί στην παιδική ηλικία του χρησιμεύει για μια ολόκληρη ζωή, καθώς το ασβέστιο που μπαίνει στον οργανισμό του αποθηκεύεται μέχρι τα 20 χρόνια του. Γι' αυτό λοιπόν τα παιδιά μέχρι 20 χρονών θα πρέπει να πίνουν τουλάχιστον 2 με 3 ποτήρια γάλα την ημέρα.
5. Μην πιέζετε τα παιδιά στο φαγητό. Δεν πιέζουμε τα μωρά να ολοκληρώσουν το γεύμα τους, εάν δεν το θέλουν. Αντίθετα ακολουθούμε τον ρυθμό του όσον αφορά τα ωράρια των γευμάτων αλλά και τις ανάγκες του όσον αφορά την ποσότητα. Ο κανόνας αυτός καλό είναι να τηρείται και όταν μεγαλώνει το παιδί.
Γι' αυτό και οι Έλληνες γονείς δεν χρειάζεται να αγχώνονται ή να πιέζουν το παιδί να αδειάσει το πιάτο εφόσον ο παιδίατρος διαβεβαιώνει ότι η ανάπτυξή του είναι φυσιολογική.
6. Το τελευταίο τσιγάρο το καπνίσατε χθες. Σε περιβάλλον καπνιστών που μεγαλώνει ένα παιδί, το 1/3 του καπνού είναι σαν να το καπνίζει το ίδιο το παιδί. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ατμόσφαιρα επιβαρυμένη σε καπνό, παθαίνουν συχνά ιώσεις, λοιμώξεις του αναπνευστικού και ωτίτιδες, ενώ το 1 στα 2 παιδιά με άσθμα έχουν γονείς που καπνίζουν. Επομένως είναι πολύ σημαντικό να μην καπνίζουμε μπροστά στα παιδιά.
7. Άθληση και παιδί πάνε μαζί. Για ένα σκελετό χωρίς προβλήματα, αλλά και για την πρόληψη της οστεοπόρωσης στο μέλλον, η καλύτερη άσκηση που συστήνουν οι περισσότεροι ορθοπεδικοί είναι το κολύμπι, το οποίο γυμνάζει όλο το σώμα, βοηθάει το παιδί να αποκτήσει σωστή στάση κορμού και συντελεί στην μείωση της κύφωσης.
Γενικότερα όμως οποιοδήποτε σπορ αρέσει στο παιδί, ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του και στις προτιμήσεις του, είναι καλό αρκεί πραγματικά να αθλείται.
8. Πλύσιμο των χεριών για λιγότερες ιώσεις. Το πλύσιμο των χεριών είναι από τους σημαντικότερους τρόπους προστασίας από την μετάδοση μικροβίων και ιώσεων, δεδομένου ότι το 80% των ιώσεων και των μικροβίων μεταδίδεται με τα χέρια.
Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό τόσο εσείς όσο και τα ίδια σας τα παιδιά να υιοθετούν την συνήθεια να πλένουν συχνά τα χέρια τους και ιδιαίτερα πριν από το φαγητό.
9. Βάλτε χρώμα στη ζωή των παιδιών. Άφθονο νερό και φυτικές ίνες που προέρχονται από τα χρωματιστά λαχανικά είναι οι τροφές εκείνες οι οποίες δυναμώνουν τον οργανισμό του παιδιού, βοηθούν στη σωστή λειτουργία του εντέρου, θεραπεύουν την δυσκοιλιότητα και κάνουν γερό τον οργανισμό του παιδιού.
10. Καθαρή μύτη για λιγότερες λοιμώξεις. Οι περισσότερες ιώσεις και ήπιας μορφής λοιμώξεις του ανωτέρου συστήματος ξεκινούν με βήχα και συνάχι. Η μύτη είναι μια μεγάλη πόρτα εισόδου για τα μικρόβια τα οποία από εκεί περνούν και στον λαιμό και στα αυτιά και στους γόμφους. Πρέπει λοιπόν όσο γίνεται περισσότερο να καθαρίζουμε την μυτούλα του παιδιού με φυσιολογικό ορό και στα μεγαλύτερα παιδιά να κάνουμε ρινοπλύσεις με ειδικό ορό ή με θαλασσινό νερό.
Tips για να ξυπνάει πιο εύκολα
Ύπνος από νωρίς
Τα παιδιά συχνά αρνούνται να πάνε για ύπνο είτε γιατί δε θέλουν να διακόψουν το παιχνίδι τους είτε γιατί ζηλεύουν και δεν θέλουν να χάσουν τη δράση που συνεχίζεται στο σπίτι, αφού εκείνα ξαπλώσουν. Έτσι, επιδιώκουν να ακολουθούν το πρόγραμμα των μεγάλων με αποτέλεσμα να κοιμούνται αργά.
Ωστόσο, το παιδί θα πρέπει να βρίσκεται στο κρεβάτι του μέχρι τις 10 το βράδυ. Αφού ξαπλώσει καλό θα ήταν να επικρατεί ηρεμία στο σπίτι και οι δραστηριότητες των υπολοίπων μελών να γίνονται όσο πιο.. αθόρυβα. Επιπλέον, το ωράριο ύπνου του παιδιού είναι ένα καλό κίνητρο για να κοιμάστε κι εσείς νωρίτερα.
Μην ξεχνάτε: Ένα παιδί που πηγαίνει σχολείο θα πρέπει να κοιμάται περίπου 10 ώρες, ώστε να μπορεί ο οργανισμός του να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της φορτωμένης, από σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες, καθημερινότητας
Σταθερό ωράριο
Μπορεί να το λυπάστε και να θέλετε να αφήσετε το πιτσιρίκι να κοιμηθεί περισσότερο το Σαββατοκύριακο. Όμως υπάρχει ο κίνδυνος να “χαλάσει” το πρόγραμμά του και να αποσυντονιστεί το βιολογικό του ρολόι για τις επόμενες ημέρες. Γι' αυτό επιδιώξτε όσο είναι δυνατό να κοιμάται και να ξυπνάει τις ίδιες ώρες. Αν ωστόσο, δεν μπορείτε να αποφύγετε ένα ξενύχτι, φροντίστε την επόμενη μέρα να μην έχει φορτωμένο πρόγραμμα.
Πριν κοιμηθεί...
Όσα συμβαίνουν πριν τον ύπνο ενδέχεται να επηρεάσουν τη διάρκεια και την ποιότητα του.
Μια έντονη δραστηριότητα πριν τον ύπνο θα διατηρήσει τα επίπεδα διέγερσης σε υψηλό επίπεδο, γεγονός που θα το δυσκολέψει να ηρεμήσει και να κοιμηθεί.
Να δει τηλεόραση;
Η τηλεόραση, διεγείρει τον εγκέφαλο και γι' αυτό επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο, ειδικά όταν βλέπει κανείς πριν κοιμηθεί. Επειδή η τηλεόραση ανήκει στο καθημερινό πρόγραμμα και ενδεχόμενες απαγορεύσεις θα προκαλέσουν διαμάχες, τουλάχιστον φροντίστε να είναι όσο πιο ήπιο το πρόγραμμα που παρακολουθεί το παιδί και σκεφτείτε ότι τουλάχιστον μειώνει τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας κάτι που βοηθάει στη χαλάρωση.
Ένα μπανάκι θα βοηθήσει...
Ένα χλιαρό μπάνιο πριν από τον ύπνο είναι πολύ χαλαρωτικό. Εάν εφαρμόσετε αυτή τη ρουτίνα και το παιδί κάνει ένα μπάνιο πριν πέσει στο κρεβάτι, θα ενισχύσετε αρκετά την ποιότητα του ύπνου του.
Γάλα για βραδινό;
Το γάλα περιέχει σημαντικές ποσότητες βιταμινών του συμπλέγματος Β, που βοηθούν στη σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Επίσης, αν και δεν περιέχει μεγάλη ποσότητα λιπαρών, η πέψη του διαρκεί αρκετές ώρες, πράγμα που σημαίνει ότι ο οργανισμός μπορεί να παραμείνει για αρκετές ώρες χωρίς φαγητό. Με ένα χλιαρό ποτήρι γάλα λοιπόν, το μικρό σας και θα έχει “ελαφρύ στομάχι” αλλά και δεν θα πεινάσει μέσα στη νύχτα.
Για να προσαρμοστεί το παιδί σε μια ρουτίνα ύπνου έπειτα από περιόδους διακοπών θα χρειαστεί αρκετός χρόνος και εσείς θα πρέπει να το βοηθήσετε να επανέλθει σταδιακά εξασφαλίζοντας επαρκή χρόνο προσαρμογής.
Τα λάθη που κάνεις και ακυρώνεις την αυτοπεποίθηση του μικρού σου!
Διάβασε προσεχτικά τις 11 συμβουλές της ψυχολόγου....
1. Δεν λέμε ποτέ στα παιδιά ότι είναι κακά. Κακή είναι μόνη η συγκεκριμένη πράξη.
2. Δεν λέμε στα παιδιά ότι είναι καλά μόνο όταν φέρονται σωστά. Ένα παιδί είναι καλό πάντα. Μερικές φορές φέρεται λάθος.
3. Δεν κάνουμε διαρκώς παρατηρήσεις σχετικά με τα λάθη που κάνουν.
4. Δεν δίνουμε ποτέ στα παιδιά παρατσούκλια που εμείς θεωρούμε αστεία, αλλά γι' αυτά είναι μειωτικά.
5. Δεν θεωρούμε τα παιδιά μωρά, ανολοκλήρωτα, μελλοντικές προσωπικότητες, αλλά τα αντιμετωπίζουμε με σεβασμό για την μοναδικότητά τους και γιατί έτσι τους αξίζει.
6. Σύγκριση μεγάλο λάθος. Δεν τα συγκρίνουμε ποτέ με άλλα παιδιά.
7. Δεν τα αντιμετωπίζουμε σαν μικρά, ανίκανα, αδύναμα ή αδέξια αποφεύγοντας να τους αναθέτουμε καθήκοντα και υπευθυνότητες.
8. Δεν ασκούμε συνεχώς αρνητική κριτική. Για παράδειγμα δεν του λέμε “το περίμενα από εσένα, πάντα έτσι κάνεις, όλο απροσεξίες είσαι” κλπ.
9. Δεν μιλάμε για λογαριασμό τους, αλλά τα αφήνουμε να εκφράσουν αυτά που θέλουν να πουν με τον τρόπο που μπορούν να το κάνουν.
10. Δεν μιλάμε για τα παιδιά μπροστά τους σαν να είναι αόρατα και απόντα. Τα παιδιά καταλαβαίνουν όταν μιλάμε γι' αυτά, κυρίως δε όταν μιλάμε αρνητικά, ακόμα και αν είναι σε πολύ μικρή ηλικία.
11. Δεν κρατάμε ψυχρή και ελάχιστα εκδηλωτική στάση απέναντί τους, αντίθετα τα αγκαλιάζουμε, τα φιλάμε και τους δείχνουμε τρυφερότητα και στοργή.
Μην ξεχνάς ότι ένα παιδί σχηματίζει εικόνα εαυτού από τα πρώτα χρόνια της ζωής του και αυτή η εικόνα θα αποτελέσει την βάση για να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του!
Η τιμωρία είναι λάθος τρόπος!
Έκανε κάτι κακό και λάθος το παιδί σου. Εσύ θέλεις να το τιμωρήσεις για να μάθει και να μην το ξανακάνει. Αν το τιμωρήσεις όμως δεν θα το ξανακάνει επειδή το θέλει, αλλά επειδή φοβάται. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Χρυσούλα Μαυράκη η τιμωρία είναι λάθος τρόπος για να μάθει. Διάβασε προσεχτικά τι πρέπει να κάνεις...
Καταρχήν η σύγχρονη παιδαγωγική έχει αποκλείσει την τιμωρία και τη σωματική τιμωρία, αλλά και κάθε είδους τιμωρία από την ανατροφή και την εκπαίδευση. Ένας πολύ σπουδαίος παιδαγωγός συμβούλευε τους γονείς και εκπαιδευτικούς να πετάξουν την βέργα μακριά. Διότι η τιμωρία το μόνο που κάνει είναι να ρίχνει την αυτοεκτίμηση του παιδιού, να χαλάει την σχέση με τον γονιό του και να χαλάει και την αγωγή.
Η τιμωρία είναι λάθος τρόπος! Πρέπει να δείξεις στο παιδί το σωστό και το λάθος.
Έρευνες έχουν δείξει ότι το 65% των παιδιών που τιμωρούνται επαναλαμβάνουν αυτό για το οποίο τιμωρήθηκαν, δηλαδή δεν έχει παιδαγωγική χρησιμότητα η τιμωρία. Αυτό συμβαίνει διότι αφενός μεν το ξανακάνει, απλά προσέχει περισσότερο για να μην τον πιάσουν, αφετέρου ακόμα και αν δεν ξανακάνει ένα παιδί κάτι μόνο και μόνο από τον φόβο της τιμωρίας, τότε σημαίνει ότι δεν κέρδισε κάτι, δεν νουθετήθηκε, δεν κατάλαβε ότι αυτό που κάνει είναι εσφαλμένο και επιλέγει να μην το ξανακάνει επειδή φοβάται την τιμωρία.
Ο ρόλος της αγωγής είναι να δείξεις στο παιδί το σωστό και το λάθος και να το προτρέψει να διαλέγει το σωστό και όχι το λάθος. Άρα λοιπόν με την τιμωρία αποτυγχάνουμε, χαλάμε την σχέση με το παιδί μας, μας βλέπει σαν μπαμπούλες και σαν δικαστές και όχι σαν τον γονιό που πρέπει να εμπιστεύεται.
Αυτό που πρέπει να εφαρμόσουμε στην παιδαγωγική είναι οι συνέπειες. Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι παίρνει αυτό που το ίδιο προκάλεσε. Αν έχει κάνει κάτι καλό θα πάρει κάτι καλό, αν έχει κάνει κάτι κακό θα πάρει κάτι κακό. Είναι η σχέση δηλαδή δράση και αποτελέσματος αιτίου και αιτιατού και αυτό είναι ένα πολύ σπουδαίο μάθημα που πρέπει να διδαχθεί το παιδί. Ότι ανάλογα με τις συμπεριφορές του είναι και το αποτέλεσμα το οποίο εισπράττει.
Οι συνέπειες πρέπει να είναι φυσικές και λογικές, δηλαδή να δένουν και να κουμπώνουν με αυτό που έκανε το παιδί.
Για παράδειγμα αν το παιδί έσπασε το βάζο, δεν είναι η συνέπεια του να μην πάει στο πάρτι του ξαδέρφου του μετά από 10 μέρες. Η συνέπεια που χρειάζεται να έχει το παιδί το οποίο που ενώ προειδοποιήθηκε, συνέχισε να παίζει μπάλα στο σαλόνι και έσπασε το βάζο, είναι να συνεισφέρει με χρήματα από τον κουμπαρά του στο να αγοράσουμε ένα καινούριο βάζο. Όσο και αν αυτό στεναχωρήσει το παιδί. Έτσι όμως κατάλαβε ότι αυτό που χάλασε κόστιζε χρήματα και αυτά τα χρήματα καλείται να τα πληρώσει και εκείνος όπως πρέπει για να επαναφέρει την ζημιά που έκανε.
Συμβουλές!
Θα πρέπει όταν νουθετούμε να μην χρησιμοποιούμε πολύ έντονο τόνο φωνής, αλλά ούτε να έχουμε κλαψιάρικο και παραπονιάρικο τόνο. Θα πρέπει να έχουμε σταθερή και κοφτή φωνή έτσι ώστε το παιδί να καταλάβει ότι είμαστε ενοχλημένοι, να το κοιτάζουμε στα μάτια είτε το ανεβάζουμε είτε χαμηλώνουμε εμείς γιατί πρέπει να είμαστε στο ίδιο επίπεδο, του λέμε ότι το αγαπάμε πάρα πολύ ότι και να γίνει αλλά για ποιο λόγο είναι λάθος αυτό που κάνει και για ποιο λόγο επισύρει τις συνέπειες αυτές τις οποίες επιβάλλαμε.
Κρατάμε τις συνέπειες αυτές σταθερά, δηλαδή δεν κάνουμε πίσω, ούτε για το ίδιο παράπτωμα κάθε φορά επιβάλλουμε κάτι διαφορετικό για να μην μπερδεύεται το παιδί. Ακόμη δηλαδή και αν το παιδί κλαίει, χτυπιέται και φωνάζει αυτό το οποίο πρέπει να γίνει πρέπει και να ακολουθηθεί λέγοντας του ότι λυπούμαστε που υποφέρει, στεναχωριόμαστε που δεν είναι χαρούμενο, το λατρεύουμε και θέλουμε πάντα να χαμογελά, δυστυχώς όμως η πράξη του επιφέρει αυτές τις συνέπειες
10 λάθη που κάνουν οι μαμάδες
Πολλές φορες οι γονεις και ειδικά οι μαμαδες νομίζοντας ότι φέρονται σωστά στα παιδιά τους, από την υπερβολική τους αγάπη κάνουν λάθη. Είτε είναι υπερπροστατευτικές προς το παιδί, είτε του κρύβουν την αλήθεια για να μην το στεναχωρήσουν, είτε, είτε, είτε...
Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη επισημαίνει τα λαθη που κάνουν οι περισσότερες μανούλες. Τσέκαρέ τα και προσπάθησε να τα αποφύγεις... Κυρίως να είσαι νέα μανούλα.
1. Υπερπροστατεύουν σε βαθμό εξάρτησης τα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να γίνονται άβουλα και αδρανή.
2. Ανησυχούν υπερβολικά για το οποιοδήποτε απόλυτα φυσιολογικό γεγονός και μεταδίδουν το άγχος τους στα παιδιά κάνοντάς τα ανασφαλή.
3. Ενδίδουν με μεγάλη ευκολία στις πιέσεις των παιδιών και τους κάνουν τα χατίρια οπότε κι εκείνα με τη σειρά τους γίνονται χειριστικά.
4. Νιώθουν αισθήματα ενοχής και ανεπάρκειας (χωρίς λόγο) τα οποία εξισορροπούν με υπερπροσφορά υλικών αγαθών που δημιουργούν τάση για υπερκατανάλωση.
5. Επιμένουν σε ασήμαντα θέματα π.χ. αν θα φάει αρακά, αλλά αφήνουν απαρατήρητα σημαντικά όπως σεβασμό στα ζώα ή στο περιβάλλον ή δεν σπαταλάμε το νερό κλπ.
6. Μιλούν στα παιδιά με υποκοριστικά ακόμη κι όταν έχουν μεγαλώσει και τα καθηλώνουν σε βρεφικό στάδιο, αντί να τα προωθήσουν να μεγαλώσουν και να ανεξαρτητοποιηθούν.
7. Χρησιμοποιούν συγκρίσεις π.χ. κοίτα το ξαδερφάκι σου, τι ωραία που τρώει και ρίχνουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού.
8. Λένε πράγματα που δεν εννοούν π.χ. "δεν σ’ αγαπάω", "θα φύγω και θα μείνεις μόνο σου", μπερδεύοντας και ενοχοποιώντας το παιδί.
9. Κρύβουν από τα παιδιά την αλήθεια, τάχα για το καλό τους, διαταράσσοντας τη σχέση εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας που πρέπει να υπάρχει μεταξύ τους.
10. Χρησιμοποιούν τιμωρίες αντί να επιβάλλουν συνέπειες, δημιουργώντας φόβο αντί σεβασμού και πονηριά αντί υπευθυνότητας.
Καλό είναι αυτές τις συμβουλές να τις εντάξεις στην ζωή σου και όταν πας να κάνεις κάτι από τα παραπάνω... να σκέφτεσαι τις συνέπειες!
Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη επισημαίνει τα λαθη που κάνουν οι περισσότερες μανούλες. Τσέκαρέ τα και προσπάθησε να τα αποφύγεις... Κυρίως να είσαι νέα μανούλα.
1. Υπερπροστατεύουν σε βαθμό εξάρτησης τα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να γίνονται άβουλα και αδρανή.
2. Ανησυχούν υπερβολικά για το οποιοδήποτε απόλυτα φυσιολογικό γεγονός και μεταδίδουν το άγχος τους στα παιδιά κάνοντάς τα ανασφαλή.
3. Ενδίδουν με μεγάλη ευκολία στις πιέσεις των παιδιών και τους κάνουν τα χατίρια οπότε κι εκείνα με τη σειρά τους γίνονται χειριστικά.
4. Νιώθουν αισθήματα ενοχής και ανεπάρκειας (χωρίς λόγο) τα οποία εξισορροπούν με υπερπροσφορά υλικών αγαθών που δημιουργούν τάση για υπερκατανάλωση.
5. Επιμένουν σε ασήμαντα θέματα π.χ. αν θα φάει αρακά, αλλά αφήνουν απαρατήρητα σημαντικά όπως σεβασμό στα ζώα ή στο περιβάλλον ή δεν σπαταλάμε το νερό κλπ.
6. Μιλούν στα παιδιά με υποκοριστικά ακόμη κι όταν έχουν μεγαλώσει και τα καθηλώνουν σε βρεφικό στάδιο, αντί να τα προωθήσουν να μεγαλώσουν και να ανεξαρτητοποιηθούν.
7. Χρησιμοποιούν συγκρίσεις π.χ. κοίτα το ξαδερφάκι σου, τι ωραία που τρώει και ρίχνουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού.
8. Λένε πράγματα που δεν εννοούν π.χ. "δεν σ’ αγαπάω", "θα φύγω και θα μείνεις μόνο σου", μπερδεύοντας και ενοχοποιώντας το παιδί.
9. Κρύβουν από τα παιδιά την αλήθεια, τάχα για το καλό τους, διαταράσσοντας τη σχέση εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας που πρέπει να υπάρχει μεταξύ τους.
10. Χρησιμοποιούν τιμωρίες αντί να επιβάλλουν συνέπειες, δημιουργώντας φόβο αντί σεβασμού και πονηριά αντί υπευθυνότητας.
Καλό είναι αυτές τις συμβουλές να τις εντάξεις στην ζωή σου και όταν πας να κάνεις κάτι από τα παραπάνω... να σκέφτεσαι τις συνέπειες!
Γιατί το παιδί δεν μας λέει πως τα περνάει στο σχολείο;
Γυρίζει το μικρό σου στο σπίτι από το σχολείο και δεν μιλάει. Εσύ ως γονιός ενδιαφέρεσαι να μάθεις πως τα πέρασε στο σχολείο, αν έγινε κάτι κακό ή αν είναι όλα καλά. Εκείνο όμως δεν μιλάει ή απαντάει μονολεκτικά. Και εσύ ανησυχείς και πάει το μυαλό σου στο κακό.
Η ψυχολόγος Χρυσούλα Μαυράκη σου εξηγεί για ποιους λόγους το κάνει αυτό, αλλά και σε συμβουλεύει πως να το κάνεις να σου μιλήσει...
Όλοι οι γονείς περιμένουν με ανυπομονησία να γυρίσει το παιδί από το σχολείο για να μάθουν τα κατορθώματά του, να καμαρώσουν την πρόοδό του, να ανακουφιστούν ότι όλα πήγαν καλά και να χαρούν με τις ευχάριστες εμπειρίες του παιδιού.
Πάρα πολλές φορές όμως το παιδί αρνείται πεισματικά να μας πει πως τα πέρασε στο σχολείο, απαντά με σύντομες αρνητικές εκφράσεις στις ερωτήσεις μας όπως: “δεν έκανα τίποτα”, “όχι δεν έπαιξα”, “όχι δεν έφαγα”, “όχι δεν σου λέω”. Αυτό κάνει τους γονείς να ανησυχούν και να πιέζουν το παιδί περισσότερο για να μάθουν τελικά τι έχει συμβεί.
Γιατί το κάνει...
1. Για το παιδί, κυρίως για το μικρό παιδί, η σχολική διαδικασία δεν είναι τίποτε άλλο από ένα παιχνίδι. Κι έτσι θα έπρεπε να είναι γιατί κυρίως στην προσχολική αγωγή, θα πρέπει όλα να έχουν την μορφή του παιχνιδιού. Έτσι λοιπόν το παιδί το οποίο έχει ζήσει μια έντονη και γεμάτη εμπειρίες μέρα, τις περισσότερες φορές μάλιστα πρωτόγνωρες εμπειρίες, δεν είναι σε θέση να τις ανακαλέσει αμέσως και να τις αναπαραγάγει για να ευχαριστήσει τον γονιό. Για το παιδί ήταν όπως θα έπρεπε να είναι ένα παιχνίδι που δεν μπορεί να το θυμηθεί από την αρχή έως το τέλος.
2. Ένας άλλος λόγος που κάνει το παιδί να μην θέλει ή να μην μπορεί να πει πως τα πέρασε είναι ότι η λησμονιά είναι πιο έντονη αμέσως μετά το ερέθισμα και είναι πολύ πιο εύκολο για το παιδί να πει μία ή δύο μέρες μετά τις εμπειρίες του τις σημερινές απ' ότι αμέσως την άλλη στιγμή που τις έζησε.
3. Ένας άλλος λόγος που το παιδί δεν θέλει να αφηγηθεί με λεπτομέρειες τη μέρα στο σχολείο είναι γιατί τις θεωρεί προσωπική του υπόθεση. Το τι κάνει στο σχολείο είναι κάτι που αφορά το ίδιο και δεν μπορεί να καταλάβει ότι θα πρέπει να έρθει να μας το αφηγηθεί με το Ν και με το Σ.
4. Τέλος αν δεν έχουμε εμείς δημιουργήσει τις προϋποθέσεις αφηγούμενοι με λίγες αλλά γλαφυρές γραμμές και με χιουμοριστικό τρόπο το πως περάσαμε την ημέρα μας στο γραφείο επιστρέφοντας από την δουλειά, γιατί θα πρέπει το παιδί να κάνει αυτό που εμείς δεν κάνουμε;
Αντίθετα αν έχουμε συνηθίσει γυρίζοντας απ' την δουλειά να λέμε σε γενικές γραμμές πως τα περάσαμε και μάλιστα να αναφέρουμε το καλύτερο και το χειρότερο της μέρας, το παιδί θα μπει από μόνο του στην διαδικασία να κάνει ακριβώς το ίδιο τώρα που έχει και αυτό ζωή έξω από το σπίτι για την οποία εμείς οι γονείς ενδιαφερόμαστε.
Συμβουλές της ψυχολόγου... για να βοηθήσετε το παιδί να σας πει πως τα πέρασε!
-Πρώτα απ' όλα να μην δείχνουμε, να μην ρωτάμε με τρόπο που δείχνει ότι κρεμόμαστε από την απάντηση του παιδιού και ότι είναι για εμάς θέμα ζωής και θανάτου το αν θα μας απαντήσει το παιδί και μάλιστα αν μας πει και ακριβώς αυτό που θέλουμε να ακούσουμε.
-Δεύτερον δεν πρέπει να είμαστε πιεστικοί με τις ερωτήσεις σαν να είμαστε ανακριτές που προσπαθούμε να βγάλουμε από τον ύποπτο την ομολογία.
-Τρίτον θα πρέπει να κάνουμε πλάγιες ερωτήσεις και όχι ευθείες. Δηλαδή δεν μπορούμε να περιμένουμε εύκολα να απαντήσει το παιδί στις ερωτήσεις του τύπου “τι έφαγες, με ποιον έπαιξες, τι έμαθες σήμερα;”
Αντίθετα μπορούμε να ρωτήσουμε “Έπαιξες αρκετά με τους φίλους σου;” “Ήταν μια όμορφη μέρα σήμερα στο σχολείο;” “Εγώ έκανα πολλά πράγματα σήμερα στη δουλειά και μίλησα και με την φίλη μου την Άννα και χάρηκα πολύ! Εσύ;”
-Και τέλος να αρκούμαστε στο να καλοδεχόμαστε το παιδί όταν επιστρέφει από τον παιδικό σταθμό ή το σχολείο λέγοντάς του πόσο χαιρόμαστε που το βλέπουμε και που θα περάσουμε το υπόλοιπο της μέρας μαζί αφού το πρώτο μέρος το πέρασε στο καταπληκτικό σχολείο και πόσο περήφανοι είμαστε που μεγάλωσε και πηγαίνει σχολείο. Να περιμένουμε πότε το ίδιο θα θελήσει να ανοιχτεί και να μας πει πράγματα, κάνοντας ενθαρρυντικές κινήσεις και υποβοηθητικές ερωτήσεις που θα του επιτρέψουν να μας πει όλες τις λεπτομέρειες για την μέρα του στο σχολείο, για το τι έμαθε, για τους φίλους που απέκτησε και γενικά ότι του άρεσε ή τον ενόχλησε.
Πώς να δώσετε στα παιδιά σας αυτοπεποίθηση!
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του το παιδί σχηματίζει εικόνα εαυτού και αυτή η εικόνα θα αποτελέσει την βάση για να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του. Τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι πρέπει να βοηθήσουν ώστε αυτή η αυτοεικόνα να είναι θετική και το παιδί να έχει αυτοπεποίθηση και σεβασμό στον εαυτό του, δηλαδή αυτοεκτίμηση.
Για να χτιστεί η αυτοπεποίθηση πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά να νιώσουν όμορφα με τον εαυτό τους. Γι' αυτό χρησιμοποιούμε τον έπαινο και την ενθάρρυνση. Αυτό ωθεί τα παιδιά να δοκιμάσουν καινούρια πράγματα. Όταν γνωρίζουν ότι έχουν κι αυτά κάτι να προσφέρουν, είτε στο σπίτι είτε στην σχολική τάξη, είτε στο παιχνίδι, αναπτύσσουν ένα αίσθημα ικανοποίησης και αξίας του εαυτού τους, που βοηθά σημαντικά στο να αναπτύξουν την αυτοπεποίθησή τους.
Για να πετύχουμε την αύξηση της αυτοπεποίθησης, μπορούμε να κάνουμε τα εξής...
1. Στο σπίτι να αναθέτουμε στα παιδιά απλά καθήκοντα, όπως να μαζεύουν τα παιχνίδια τους, να κρεμούν τα ρούχα τους και να μας βοηθούν σε κάτι που κάνουμε, όπως μαγείρεμα, άπλωμα ρούχων, μάζεμα ρούχων, τακτοποίηση των πραγμάτων που φέραμε από το σούπερ μάρκετ κ.α
Όταν τα παιδιά συμμετέχουν πρέπει να τα επαινούμε ακόμη και αν στη διάρκεια της προσπάθειάς τους κάνουν λάθη.
2. Θα πρέπει να τους επιτρέπουμε όποτε είναι δυνατόν να παίρνουν αποφάσεις για πράγματα που τα αφορούν. Για παράδειγμα να αποφασίσουν τι θα φορέσουν διαλέγοντας ανάμεσα σε μία σειρά από ρούχα κατάλληλα για την στιγμή που θα φορεθούν και όχι να τους επιβάλλουμε εμείς το τι ακριβώς θα φορέσουν σετάροντας μόνοι μας τα ρούχα και επιβάλλοντας την άποψή μας στο παιδί.
Ή να διαλέξει το παιδί ποιο παραμύθι θα ακούσει πριν κοιμηθεί ή ακόμη και αν θα πιει πρώτα το γάλα του και μετά θα ακούσει την ιστορία, ή θα ακούσει πρώτα την ιστορία και θα πιει μετά το γάλα του.
3. Να αποφεύγουμε τις συγκρίσεις ανάμεσα στο παιδί και στα αδέρφια του ή στο παιδί και σε άλλα παιδιά ή στο παιδί και στον εαυτό μας όταν είχαμε την ηλικία του. Η προσπάθεια είναι πολύ πιο σημαντική από το αποτέλεσμα κι αυτήν θα πρέπει να ενθαρρύνουμε.
4. Θα πρέπει να χρησιμοποιούμε συχνά επαίνους και επιβραβεύσεις για την καλή συμπεριφορά του παιδιού και να προσέχουμε την αρνητική κριτική και τις επιπλήξεις. Οι επιπλήξεις και οι αρνητικές κριτικές κάνουν το παιδί να νιώθει ότι δεν αξίζει, ότι δεν τα καταφέρνει, ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα σωστό και έτσι παύει να πιστεύει στον εαυτό του και χάνει την αυτοπεποίθησή του.
5. Τέλος θα πρέπει να ξεκινάμε οποιαδήποτε παρατήρηση ή νουθεσία στο παιδί αναφέροντας τα καλά, δυνατά και θετικά του στοιχεία μέσα από τα οποίο θα το καλούμε να διορθώσει τα όποια λάθη ή αδυναμίες έχει.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)